اندیشه جاهلیت محمد قطب در بوته نقد تشیع، تسنن و عقل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری تاریخ اسلام دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اندیمشک، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، اندیمشک.

چکیده

با اوج‌گیری رقابت‌های مصر و عربستان در جهان عرب، به‌ویژه در دهه‌های پس از جنگ دوم جهانی، بسیاری از اعضای اخوان‌المسلمین مصر به عربستان سعودی رفتند و اندیشه‌های اخوانی را با وهابیت ترکیب کردند و رواج دادند. مهم‌ترین این افراد محمد قطب بود. اصلی‌ترین اندیشه‌های محمد قطب حول محور مفهوم جاهلیت شکل گرفت. از دید قطب، جاهلیت یک مفهوم سیاسی و به معنای حاکمیت قانونی، غیر از شریعت بود. وی راه گذر از جاهلیت را تشکیل حکومت اسلامی می‌دانست. در این پژوهش نشان می‌دهیم که حکومت در نگاه قطب رفیع‌ترین جایگاه ممکن را داشته، به طوری که جزء اصول دین اسلام و هم‌تراز با توحید قلمداد شده است. چنین تفسیری از نگاه شیعه و سنی اغلب پذیرفتنی نبوده است. هدف این حکومت از نظر قطب رهانیدن مردم از جاهلیت و مسلمان‌کردن آنان است. قطب مهم‌ترین ابزار حکومت اسلامی در رسیدن به اهدافش را قانون الاهی، یعنی شرع، می‌دانست

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Mohammad Qutb’s Jaheliyah; Using Shia, Sunni, and Rational Sources

نویسنده [English]

  • seyyed Amir Mosavi
PhD in history of Islam, Islamic Azad University of Andimeshk, Young Researchers and Elite club , Andimeshk,.
چکیده [English]

In the second half of the twentieth century, with the increasing rivalary between Egyption and Saudi Arabia, a large amount of the members of Egyptian Ikhwan-Al-Moslemin immigrated to Saudi Arabia and mixed the Ikhwani thoughts with Wahhabism and spread it. Mohammad Qutb was the most important thinker of that movement. The main Qutbs’ thoughts were political thoughts and idea about the concept of Jaheliyah (ignorance).In Qutb’s view, Jaheliyah is a political concept and means ruling in accordance with laws other than Sharia (God’s path). He said the only way to end this Jaheliah is to establish the Islamic government.We show in this paper that the government hasthe highest position in Qutb's view as it can be accounted as one of the Islams’ principals besides monotheism.The Shia and Sunni sources often did not accept this view, despite Qutb says the goal of this government is to free people from Jaheliyah. In the Qutb's view the most important tool of Islamic government is Sharia. Key words: Mohammad Qutb, Jaheliyah, Shia, Sunni, Islamic government.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mohammad Qutb
  • Jaheliyah
  • Shi’ah
  • sunni
  • Islamic government
قران کریم، (1373)، ترجمه مکارم شیرازی، قم: دارالقران الکریم دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
ابن ابی شیبه (2007). المصنف، تحقیق: اسامه بن ابراهیم، القاهره: الفاروق الحدیثة للطباعة والنشر، المجلد التاسع.
ابن تیمیه، احمد ابن عبدالحلیم (1416/1996). الایمان، بیروت: المکتب الاسلامی، الطبعة الخامسة.
ابن تیمیه، احمد ابن عبدالحلیم (بی‌تا). اقتضاء الصراط المستقیم لمخالفة الاصحاب الجحیم، تحقیق و تعلیق: ناصر بن عبدالکریم العقل، الریاض: مکتبة الرشد، المجلد الاول.
ابن عبدالوهاب، محمد (بی‌تا). القواعد الاربع، بی‌جا: بی‌نا.
ابو رمان، محمد (2013). «السلفیة فی جزیرة العرب»، الحرکات الاسلامیة فی الوطن العربی، اشراف: عبدالغنی عماد، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة، ج1.
ارکان، مائده (1382). «صدام، دین و حکومت»، در: پگاه حوزه، ش107، ص 12.
شهرستانی، عبدالکریم (1992). الملل والنحل، بیروت: دار الکتب العلمیة.
طباطبایی، محمد حسین (بی‌تا). تفسیر المیزان، ترجمه: محمدباقر موسوی همدانی، قم: دار العلم، ج5.
طبری، محمد بن جریر (بی‌تا). تفسیر الطبری، القاهره: المکتبة ابن تیمیة، المجلد العاشر.
طوسی، محمد بن حسن (1365). تهذیب الاحکام، تحقیق و تعلیق: سید حسن موسوی خرسان، تهران: دار الکتب الاسلامیة، الجزء السادس.
علی‌خانی، علی‌اکبر؛ و همکاران (1384). اندیشه سیاسی در جهان اسلام از فروپاشی خلافت عثمانی، تهران: جهاد دانشگاهی، ج2.
فخر رازی، محمد ابن عمر (1981). التفسیر الکبیر، بیروت: دار الفکر، الجزء الثانی عشر.
قطب، محمد (1393 الف). اسلام و نابسامانی‌های روشنفکران، ترجمه: محمدعلی عابدی، بی‌جا: نشر عقیده، ج1.
قطب، محمد (1393 ب). جاهلیت قرن بیستم، ترجمه: محمدعلی عابدی، بی‌جا: نشر عقیده.
قطب، محمد (1393 ج). لزوم بازنویسی تاریخ اسلام، ترجمه: احمد حکیمی، بی‌جا: نشر عقیده.
قطب، محمد (1393 د). التطور والثبات فی حیاة البشریة، در: Tawhed.ws/r1?i=2721&=otq8g4yg
قطب، محمد (1393 ه). حول تطبیق الشریعة، در: tawhed.ws/r1?i=2670&x=v82pjx4o, 10/6/1393.
قطب، محمد (1393 و). رؤیة الاسلامیة لاحوال العالم المعاصر، در:Tawhed.ws/r1?i=2688&x=a0hv2dbg, 8/6/1393.
قطب، محمد (1393 ز). مفاهیم ینبغی ان تصحح، در: http://tawhed.ws/a?a=pum8ossa
کلینی، محمد بن یعقوب (1367). الفروع من الکافی، تحقیق و تعلیق: علی‌اکبر الغفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیة، المجلد السابع.
لاکراو، ستیفان (2012). زمن الصحوة، الترجمه باشراف: عبدالحق زموری، بیروت: الشبکة العربیة للابحاث والنشر، الطبعة الاولی.
نوری، محمد اسماعیل (1378). آشنایی با فقه، قم: احسن الحدیث.