ضرورت و جایگاه امام معصوم در سلوک عرفانی با تکیه بر کتاب و سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه

2 دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم

چکیده

از دغدغه‌های بسیار مهم دانش عرفان، تبیین کیفیت به فعلیت رساندن استعدادهای انسان و نحوه رسیدن او به غایاتش است. اهل عرفان با اثبات ضرورت سلوک عرفانی، گام‌نهادن در این مسیر را بهترین راه‌حل برای رسیدن به هدف مذکور می‌دانند. این مقاله می‌کوشد نسبت امام معصوم با سلوک الی‌اللّه را از دو منظر بررسی کند: ارتباط امام معصوم با صراط سلوکی؛ و رابطهٔ امام معصوم با سالک. امام معصوم مقوِّم صراط سلوکی است و شأن و منزلت وی در سلوک عرفانی، با نبی‌اکرم یکسان است. از این‌رو، منزلت امام معصوم با هیچ یک از انسان‌ها قیاس‌پذیر نیست و تمامی انسان‌ها برای تقرب الی اللّه نیازمند او هستند. او قادر است سالکان را در صراط سلوکی هدایت کند. ارشاد دیگر سالکان نیز فقط به واسطهٔ استمداد از امام معصوم تصورپذیر است. هدایت از جانب امام معصوم در صراط سلوکی به نحو ارائهٔ طریق و إیصال إلی المطلوب تحقّق می‌پذیرد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Necessity and Place of the Infallible Imam in Mystic Journey, based on the Holy Quran and Sunnah

نویسندگان [English]

  • Amir Divani 1
  • Mohsen Karbalaei Nazar 2
1 دانشیار گروه فلسفه
2 دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم
چکیده [English]

We can study the relationship between the infallible Imam and mystic journey on two very general perspectives. First one is relationship between the infallible Imam and mystical path and the other one is the relationship between the infallible Imam and the seeker. About the first one, our premise is that, firstly, the Imam constitutes the mystical path and mystic journey does not come to an achievement without him. Second, the status of "Imam" in mysticism is as the Prophet, not the same as normal people and even the masters of mystic journey and the complementary perfects. Associated with the relationship between the Imam and the seeker, we want to prove that the infallible Imam help and guide every human being in the path of mystic journey and in approaching to Allah. We can explain the relationship between the infallible Imam and mystic journey to Allah on two perspectives: first the relationship between Imam and Path of mystic journey that he constitutes the mystical path. And second his relationship with the seeker. Therefore Imam is associated with all seekers on the spiritual path and his grace applies to them

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur'an
  • Sunnah
  • Prophet Muhammad (PBUH)
  • Imam
  • mysticism
قرآن کریم.
ابن‌بابویه، محمد بن علی (1403). معانی الأخبار، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن‌عربی، محیی‌الدین (1994). الفتوحات المکیة، تصحیح: عثمان یحیی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابن‌قولویه، جعفر بن محمد (1356). کامل الزیارات، نجف اشرف: دار المرتضویة.
اصبهانی، احمد بن عبداللّه (بی‌تا). حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، قاهرة: دار ام القراء للطباعة والنشر.
بحرالعلوم، محمد مهدی بن مرتضی (1425). رسالهٔ سیر و سلوک منسوب به بحرالعلوم، مشهد: ملکوت نور قرآن.
بغدادی، مجدالدین (1368). تحفة البررة فی مسائل العشرة، ترجمه: ساعدی خراسانی، تهران: مروی.
جامی، عبدالرحمن (1370). نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
جامی، عبدالرحمن (1383). أشعة اللمعات، قم: بوستان کتاب.
جندی، مؤیدالدین (1362). نفحة الروح، تهران: مولا.
حافظ برسی، رجب بن محمد (1422). مشارق أنوار الیقین فی أسرار أمیرالمؤمنین، بیروت: أعلمی.
حسن‌زاده آملی، حسن (1383). انسان کامل از دیدگاه نهج‌البلاغه، تهران: الف لام میم.
سبزواری، سید عبدالاعلی (1409). مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، الطبعة الثانیة، بیروت: مؤسسة اهل ‌البیت.
شاه‌آبادی، محمدعلی (1386). رشحات البحار، تهران: پژوهشکدهٔ فرهنگ و اندیشهٔ اسلامی.
شیرازی (بابا رکنا)، مسعود بن عبداللّه (1359). نصوص الخصوص فی ترجمة الفصوص، تهران: مؤسسهٔ مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل.
شیرازی، محمد بن ابراهیم (1383). شرح أصول الکافی، تهران: مؤسسهٔ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
صفار، محمد بن حسن (1404). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد، قم: مکتبة آیة‌اللّه المرعشی النجفی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طوسی، نصیرالدین (1405). تلخیص المحصَّل، بیروت: دار الاضواء.
عبداللّه قطب بن محیی (1384). مکاتیب، قم: قائم آل محمد.
عطار نیشابوری، فریدالدین (1905). تذکرة الاولیاء، لیدن: مطبعة لیدن، چاپ اول.
قمی، عباس (1391). مفاتیح الجنان، مشهد: به‌نشر، چاپ ششم.
قونوی، صدرالدین (بی‌تا). الفکوک، نسخه خطی، بی‌جا: بی‌نا.
کاشانی، عبدالرزاق (1426). اصطلاحات الصوفیة، بیروت: دار الکتب العلمیة.
کاشانی، محمود بن علی (بی‌تا). مصباح الهدایة و مفتاح الکفایة، تهران: هما.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
لاهیجی، محمد اسیری (1312). مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، بمبئی: بی‌نا.
مجلسی، محمدباقر (1384). حق الیقین، قم: بوستان کتاب.
مجلسی، محمدباقر (1403). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: التراث العربی، ج67.
نسفی، عزیزالدین (1386). الانسان الکامل، تهران: طهوری.
همدانی، عین القضات (1341). تمهیدات، تهران: دانشگاه تهران.