دفاع و تبیین علامه شرف‌الدین از نهضت عاشورا و عزاداری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شیعه‌شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم

2 استادیار گروه علوم قرآن ، دانشگاه اهل بیت اصفهان(ع)

چکیده

در هر پدیده اجتماعی و رویداد تاریخی عللی وجود دارد که در پیدایش آن دخیل بوده، زمینه‌های به وجود آمدن آن را فراهم کرده است. همان رویداد خود نیز می‌تواند موجب بروز حوادث و وقایع دیگری شود. هرچه حادثه بزرگ‌تر باشد موج‌های برآمده از آن وسیع‌تر خواهد بود. حادثه جان‌گداز عاشورا نیز همچون پدیده‌های اجتماعی معلول عواملی است. ریشه آن را باید در انحرافات ایجادشده پس از رحلت رسول خدا جست‌وجو کرد. این رویداد به‌ظاهر محدود آثار بسیار عمیق و ارزشمندی داشت که نه‌تنها در اسلام که در تاریخ جهان مشهود بود. پویایی این حرکت در سایه زنده نگه‌داشتن فلسفه قیام و رساندن پیام آن به نسل‌های آینده است. حفظ آثار گران‌بهای نهضت عاشورا با زنده نگه‌داشتن محرم و بر‌پا‌کردن عزاداری آگاهانه و هدفمند میسر می‌شود. در این نوشتار، موجبات نهضت عاشورا به‌اجمال بررسی شده، برخی آثار آن محل توجه قرار گرفته و در نهایت مسئله عزاداری از دیدگاه علامه شرف‌الدین تبیین می‌شود. به نظر وی، در مجالس عزاداری، با آشکار‌کردن مظلومیت امامان و بیدار‌کردن وجدان‌ها، تحریک احساساتی متناسب با واقعه در کنار عامل شناختی رخ داده که از راه‌های موفقیت در تبلیغ بوده، گسترش علوم اسلامی را به دنبال خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining and defending the Viewpoint of Allamah Sharafuddin on the movement of Ashura

نویسندگان [English]

  • Maryam Esmaeeli (Sama) 1
  • Nafise Faqihi Moqadas 2
1 PhD student of Shia studies, University of Religions and Denominations
2 Assistant Professor of Quranic Sciences Department Ahlul Bayt College.
چکیده [English]

Theoccurrence of any social phenomenon and historical event is due to some reasonsthat paved theway for its appearance. The same event could result in the occurrence ofanother chain of events and incidents too. The more important the event, themore extensive the waves it raises. Like any other social phenomena, theheart-rending event of Ashura was caused by some reasons, and its roots must besought in thedeviations after thedeceaseof the Prophet Muhammad (P.B.U.H).
The event has appeared to have some profound and valuableeffects, not only evident in the history of Islam but also the world. Thedynamism of the movement of Ashura depends on maintaining its philosophy aliveand transmitting its message to the future generations. In order to preservethevaluableeffects of Ashura, it isnecessary to keep the memorial ceremony of Moharram alive and to hold apurposeful wisely-organized mourning ritual.
This article aims at surveying the causes of Ashuramovement as well as some of its consequences. Ultimately, the issue of mourning (for Imam Hussein) is explained from the viewpoint of Allamah Sharafuddin.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Mourning for Imam Hussein
  • Ashura movement
  • Allamah Sharafuddin

منابع

قرآن کریم، ترجمه آیت الله العظمی مکارم شیرازی.
نهج‌البلاغه (1388). ترجمه: دشتی، قم: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین (ع)، انتشارات دار البشارة.
ابن ابی الحدید (بی‌تا). شرح نهج البلاغه، بی‌جا: بی‌نا.
ابن ‌اثیر، علی بن ابی الکرم (بی‌تا). اسد الغابة فی معرفة الصحابه، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ابن ‌اثیر، علی بن ابی الکرم (1407). الکامل فی التاریخ، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن اعثم کوفی (1411). الفتوح، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار الاضواء، الطبعة الاولی.
ابن شهر آشوب (1412). مناقب آل ابی طالب، تحقیق: یوسف البقاعی، بیروت: دار الاضواء، الطبعة الثانیة.
ابن ‌قولویه (1418). کامل الزیارات، بیروت: نشر الفقاهه، دار السرور، الطبعة الاولی.
ابن کثیر دمشقی (بی‌تا). البدایة والنهایة، تحقیق: مکتب التحقیق التراث، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابن‌بابویه، محمد بن علی (1363). عیون الاخبار الرضا (ع)، قم: رضا مشهدی، چاپ دوم.
ابن‌بابویه، محمد بن علی (1400). امالی، الطبعة الخامسه، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی (1379). تحف العقول عن آل الرسول، تهران: انتشارات کتابچی، چاپ هفتم.
ابن‌طاووس، علی بن موسی (1414). اللهوف علی قتلی الطفوف، تحقیق: فارس تبریزیان، تهران: دار الاسوة، الطبعة الاولی.
ابن‌قتیبه دینوری (بی‌تا). الامامة والسیاسة، تحقیق: علی شیری، بیروت: شریف رضی.
احمد بن حنبل (بی‌تا). مسند احمد، بیروت: دار صادر.
امین‌ الانطاکی، محمد مرعی (بی‌تا). لماذا اخترت مذهب الشیعه، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
اندلسی، ابن عبد ربه (بی‌تا). العقد الفرید، تحقیق: مفید محمد قمیحه، بیروت: دار الکتب العلمیه.
بغدادی، شهاب الدین (1399). معجم البلدان، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
جعفریان، رسول (1380). تاریخ خلفا، قم: انتشارات دلیل ما، چاپ اول.
جعفریان، رسول (1381). تأملی در نهضت عاشورا، قم: انصاریان، چاپ دوم.
حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله (بی‌تا). المستدرک علی الصحیحین، تحقیق: اشراف یوسف عبد الرحمن المرعشلی، بیروت: دار المعرفه.
خوارزمی، الموفق بن احمد (1381). مقتل الحسین (ع)، تحقیق: شیخ محمد المساوی، قم: مهر، چاپ دوم.
دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود (1368). اخبار الطوال، ترجمه: محمود مهدوی دامغانی، تهران: نشر نی، چاپ سوم.
سیوطی، جلال الدین (بی‌تا). تاریخ خلفا، تحقیق: محمد محیی الدین عبد الحمید، قم: شریف رضی.
شرف الدین، سید عبدالحسین (1408). الاجتهاد فی مقابل النص، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ دهم.
شرف الدین، سید عبدالحسین (1416). اجوبه مسائل جارالله، تحقیق: سید عبدالزهرا یاسری، الطبعة الاولی، قم: مجمع عالمی لاهل البیت.
شرف الدین، سید عبدالحسین (1417). الفصوص‌المهمه، تحقیق: عبد الجبار شراره، رابطة الثقافة والعلاقات الاسلامیه، تهران.
شرف الدین، سید عبدالحسین (1421). المجالس الفاخره فی ماتم عتره الطاهره، تحقیق: محمد البدری، قم: عترت، الطبعة الاولی.
شرف الدین، سید عبدالحسین (بی‌تا الف). المراجعات، تهران: کتاب‌خانه بزرگ اسلامی.
شرف الدین، سید عبدالحسین (بی‌تا ب). فلسفه شهادت و عزاداری بر حسین بن ‌علی، ترجمه: علی صحت، قم: بی‌نا.
شمس الدین، سید مهدی (1370). نظری بر نهضت عاشورا، بی‌جا: دار النشر اسلام، چاپ دوم.
طبری، محمد بن جریر (بی‌تا). تاریخ طبری، بیروت: دار احیاء التراث.
طقوش، محمد سهیل (1380). دولت امویان، ترجمه: حجة‌الله جودکی، قم: پ‍ژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول.
عسگری، سید مرتضی (1376). گریه بر میت از سنت‌های رسول خدا است، ترجمه: محمدجواد کرمی، تهران: مجمع علمی اسلامی، چاپ اول.
عسگری، سید مرتضی (1408). معالم المدرستین، قم: مدرسه بعثت، چاپ دوم.
عکبری، محمد بن محمد (شیخ مفید) (1399). الارشاد، بیروت: منشورات اعلمی للمطبوعات، الطبعة الثالثة.
قزوینی، محمد بن یزید (بی‌تا). سنن ابن ماجه، تحقیق، ترقیم، تعلیق: محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت: دار الفکر.
قلی‌زاده، مصطفی (1372). شرف الدین، چاووش وحدت، قم: سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول.
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الانوار، بیروت: مؤسسه الوفاء، چاپ دوم.
مسعودی، علی بن حسین (1365).  التنبیه والاشراف، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
مطهری، مرتضی (1376). حماسه حسینی، تهران: صدرا، چاپ بیست و هشتم.
موسوی خمینی، روح‌الله (1385). الرسائل، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
موسوی خمینی، روح‌الله (1361). صحیفه نور، تهران: مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
نسایی، احمد بن شعیب‌ (1348). سنن نسایی، بیروت: دار الفکر، چاپ اول.
نیشابوری، مسلم (بی‌تا). صحیح مسلم، بیروت: دار الفکر.
وحید گلپایگانی، محمد (بی‌تا). معاویه سردسته تبهکاران، تهران: اعلمی.