علی (ع) در نگاه احمد بن ‌حنبل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری کلام اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

پس از قتل عثمان، جریانی به نام عثمانیه در امت اسلام ظاهر شد که نه‌تنها علی (ع) را شریک در خون خلیفه مقتول می‌دانست، بلکه در اوضاعی که عموم امت اسلامی با او به عنوان خلیفه بیعت کرده بودند، مشروعیت خلافتش را انکار می‌کردند و بذر بغض به او را در جامعه می‌گستراندند. احمد بن ‌حنبل در مقام رهبر جریان اهل حدیث بغداد در قرن سوم هجری، توانست مشروعیت خلافت علی (ع) را در قالب نظریه «تربیع» در امت اسلام نهادینه کند. می‌توان این موفقیت را سرآغازی بر رسمیت‌یافتن جریان اهل حدیث با نام جدید «اهل سنت و جماعت» و بزرگ‌ترین نشان تقابل احمد با جریان عثمانیه تعبیر کرد، چنان‌که می‌توان گفت او به علی (ع) نگاهی محبت‌آمیز و توأم با ارادت داشته و ادله انتسابش به جریان عثمانیه دچار اشکالات سندی و متنی است و توان اثبات اتهام عثمانی‌بودن وی را ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ali (AS) in the Eyes of Ahmad ibn Hanbal

نویسندگان [English]

  • Mahdi Zareei 1
  • Ali allahbedashti 2
1 PhD Student in Islamic Theology, Qom University, Qom, Iran
2 Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Qom University, Qom, Iran
چکیده [English]

After the assassination of Uthman, a current called the Ottomans appeared in the Muslim community, who not only considered Ali (AS) a partner in the blood of the slain caliph, but also denied the legitimacy of his caliphate while the general Muslim community had pledged allegiance to him as caliph, and thus they spread the seeds of hatred towards him in society. Ahmad ibn Hanbal, as the leader of the Baghdad Ahl al-Hadith movement in the third century AH, was able to institutionalize the legitimacy of the caliphate of Ali (AS) in the Muslim community through the theory of Tarbi‘ (squaring). This success can be regarded as the beginning of the recognition of the Ahl al-Hadith movement with the new name of "Ahl Sunnah wa Jamaat" and as the greatest sign of Ahmad's confrontation with the Ottoman movement. In addition, it can be said that Ahmad had a loving and devoted view of Ali (AS) and the reasons for his attribution to the Ottoman current had transmission and textual problems that could not prove his accusation of being Ottoman.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Virtues of Ali (AS)
  • Ottoman Empire
  • Ahmad Ibn Hanbal
  • Musnad
  • Theory of Tarbi‘

مراجع

ابن ابی یعلی، ابو الحسین محمد (۱۴۱۹). طبقات الحنابلة، تحقیق: عبد الرحمن بن سـلیمان العثیمین، ریاض: فهرس المکتبة الملک فهد الوطنیة.
ابن اثیر، علی بن ابی الکرم (۱۴۱۷). الکامل فی التاریخ، بیروت: دار الکتاب العربی، الطبعة الاولی، ج4.
ابن تیمیه، تقی‌ الدین (بی‌تا). مجموع فتاوی، جمع و ترتیب: عبد الرحمن مـحمد بن قاسم، رباط: مکتبة المعارف، ج3.
ابن جوزی، علی بن محمد (۱۴۲۶). الرد علی المتعصب العنید المانع من ذم یزید، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن حجر عسقلانی، احمد (۱۳۲۶). تهذیب التهذیب، هند: دائرة المعارف النظامیة، الطبعة الاولی، ج2، 4 و 7.
ابن حجر عسقلانی، احمد (۱۴۰۱). القول المسدد فی الذب عن المسند للامام احمد، قاهره: مکتبة ابن تیمیة، الطبعة الاولی.
ابن حنبل، احمد (۱۴۱۱). اصول السنة، سعودی: دار المنار، الطبعة الاولی.
ابن حنبل، احمد (۱۴۱۴). المسند، بیروت: دار الفکر، الطبعة الثانیة.
ابن حنبل، احمد (1425). فضائل اهل بیت من کتاب فضائل الصحابة، تحقیق: محمدکاظم محمودی، تهران: مجمع عالی تقریب بین مذاهب اسلامی.
ابن حنبل، احمد (1433). فضائل امیر المؤمنین علی بن ابی طالب (ع)، تحقیق: سید عبد العزیز طباطبایی، قم: مؤسسه محقق طباطبایی.
ابن رجب، عبد الرحمن (۱۴۱۷). فتح الباری، مدینة منورة: الغرباء الاثریة، الطبعة الاولی، ج7.
ابن شهرآشوب، محمد بن علی (۱۳۷۹). مناقب آل ابی طالب، قم: علامه، ج3.
ابن عساکر، علی بن حسن (۱۴۱۵). تاریخ دمشق، دمشق: دار الفکر، ج42.
ابن قیم جوزی، محمد (۱۴۱۱). اعلام الموقعین عن رب العالمین، تحقیق: محمد عبد السلام، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
اربلی، علی بن عیسی (۱۳۸۱). کشف الغمة فی معرفة الائمة، ترجمه: علی بن حسن زواره‌ای، تحقیق: ابراهیم میانجی، تهران: اسلامیه، ج1.
اصفهانی مدینی، محمد بن عمر (۱۴۱۰). خصائص مسند، ج1، در: نرم‌افزار المکتبة الشاملة.
بربهاری، حسن بن علی (بی‌تا). شرح السنة، در: نرم‌افزار المکتبة الشاملة.
بیاضی عاملی، علی بن محمد (۱۳۸۴). الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم، نجف: المکتبة الحیدریة، ج3.
حاکم نیشابوری، حافظ بن ابی عبد الله (۱۴۱۱). مستدرک علی الصحیحین، تحقیق: عبد القادر عـطا، بـیروت: دار الکـتب العلمیة، ج3.
خطیب بغدادی، ابو بکر احمد بن علی (۱۴۲۲). تاریخ بغداد أو مدینة السلام، بیروت: دار الغرب الاسلامی، الطبعة الاولی، ج14.
ذهبی، شمس الدین محمد (۱۳۸۲). میزان الاعتدال فی نقد الرجال، بیروت: دار المعرفة، الطبعة الاولی، ج1.
ذهبی، شمس الدین محمد (۱۴۲۷). سیر اعلام النبلاء، قاهره: دار الحدیث، ج8-12.
ذهبی، شمس الدین محمد (بی‌تا). المنتقی من منهاج الاعتدال فی نقض کلام أهل الرفض والاعتزال، در: نرم‌افزار المکتبة الشاملة.
سبط ابن الجوزی الحنفی (۱۴۲۷). تذکرة الخواص، قم: ذوی القربی، الطبعة الاولی.
سیوطی، عبد الرحمن (۱۴۲۵). تاریخ الخلفاء، ریاض: مکتبة نزار مصطفی الباز، الطبعة الاولی.
صدوق، محمد بن علی (۱۳۸۵). علل الشرائع، قم: کتاب‌فروشی داوری، ج2.
طبری، محمد بن جریر (۱۳۸۷). تاریخ الرسل والملوک، بیروت: دار التراث، الطبعة الثانیة، ج5.
طبسی، نجم‌الدین (۱۳۹۳). شناخت وهابیت، قم: دلیل ما.
فرمانیان، مهدی؛ میرزایی، علی‌رضا (۱۳۹۵). «تمایزات اهل بیت (ع) به عنوان انسان برتر در نظر ابن‌حنبل و ابن‌تیمیه»، در: انسان‌پژوهی دینی، س13، ش35، ص۲۲۳-۲۴۶.
قـمی، عـباس (۱۳۸۸). سفینة البحار و مدینة الحکم والآثار، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضـوی، ج2.
کرون، پاتریشیا (۱۳۸۴). «عثمانیه»، ترجمه: مهدی فرمانیان، در: حکمت و فلسفه اسلامی، ش13 و 14، ص۲۲۵-234.
کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷). الکافی، مصحح:علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الاسلامیة، ج2.
مزی، یوسف بن عبد الرحمن (۱۴۰۰). تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، بیروت: الرسالة، ج5.
مفید، محمد بن محمد (۱۴۱۳). الجمل والنصرة لسید العترة فی حرب البصرة، قم: کنگره شیخ مفید.
هیتمی، احمد بن محمد (۱۴۱۷). الصواعق المحرقة علی اهل الرفض والضلال والزندقة، بیروت: الرسالة.
 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار