بررسی حکم طلاق بین زن و شوهر مفقودش در مذاهب پنج‌گانه اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مذاهب فقهی دانشگاه ادیان و مذاهب

2 دانشجوی رشته شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب

3 دانشجوی دکتری رشته مطالعات تاریخ تشیع دانشگاه ادیان و مذاهب

4 دانشجوی دوره دکتری مذاهب کلامی دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

طبق دیدگاه مذاهب اسلامی، اگر شخصی مفقود شود و مکانش غیرمعلوم باشد و خبری از او در دست نباشد، در خصوص زن وی احکام خاصی مترتب می‌شود. یکی از احکام، جدایی و طلاق زن است که محل اختلاف واقع شده است. مشهور فقهای امامیه، مالکیه و حنابله قائل به طلاق و جدایی زن بعد از انتظار چهار سال و نگه‌داشتن چهار ماه و ده روز عدّه، هستند. نگارنده با این قول موافق است. در مقابل این قول، حنفیه، شافعیه و عدّه‌ای دیگر از فقهای امامیه قائل به صبر و جایزنبودن طلاق بین زن و مرد هستند و معتقدند چنین زنی باید منتظر باشد تا مرگ همسرش با علم و یقین ثابت شود یا مدت‌زمانی سپری شود که امکان زنده‌بودن چنین شخصی وجود نداشته باشد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Decrees of Five Islamic Denominations about Divorce When the Husband Is Missing

نویسندگان [English]

  • Seyyed Abulhassan Navvab 1
  • Mjid Shaker Salmasi 2
  • Seyyed Yasin Musavizade 3
  • Chamran Mohammad Jafari 4
1 Associate Professor, Department of Jurosprudencial Denominations, Universit of Religions and Denominations
2 Ph.D. Candidate in Shia Studies, University of Religions and Denominations
3 Ph.D. Candidate in Shia History, University of Religions and Denominations
4 Ph.D. Candidate in Islamic Theological Denominations, University of Religions and Denominations
چکیده [English]

When a husband is missing and there is no information concerning his place, his wife is subject to some decrees, according to all of five Islamic jurisprudential denominations. One of these decrees is to grant the wife with the right for divorce petition over which there are some disagreements amongst the five Islamic jurisprudential denominations. One of these decrees agreed by most of the Imāmi, Māleki and Hanbali scholars and the writer of the article as well is to grant the wife with the right for divorce petition after waiting for four years and staying unmarried for four months and then days. In contrast to this, there is another decree agreed by Hanafi, Shāfeie and some Imāmi scholars which claims the necessity of waiting, considering it forbidden to permit the wife to divorce, justifying that such a wife is required to be waiting until her husband, s death is confirmed for certain or for a lapse of time which denies the possibility of his being alive.

کلیدواژه‌ها [English]

  • missing
  • Waiting
  • Divorce
  • Judge
  • Search
  • alimony
  • inheritance

مراجع

قرآن کریم.
ابن ادریس حلی، محمد بن منصور (1411). السرائر، قم: مؤسسه نشر اسلامی، چاپ دوم.
ابن ادریس، منصور بن یونس (بی‌تا). کشاف القناع عن متن الاقناع، بیروت: انتشارات عالم الکتب.
ابن قدامة (بی‌تا). المغنی، بیروت: انتشارات دار الکتب العربی.
اصبحی، مالک بن انس (1323). المدونة الکبری، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
اندلسی، علی بن احمد (1408). المحلی بالآثار، بیروت: انتشارات دار الکتب العلمیة.
انیس، ابراهیم (1408). المعجم الوسیط، تهران: نشر فرهنگ اسلامی، چاپ سوم.
بحرانی، یوسف (1409). الحدائق الناضرة، قم: انتشارات مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول.
جزیری، عبدالرحمان (1406). الفقه علی المذاهب الاربعة، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة السادسة.
حائری مازندرانی، محمد (1416). منتهی المقال فی احوال الرجال، بیروت: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، الطبعة الاولی.
حجازی مقدسی، شرف الدین (بی‌تا). الاقناع، مصر: انتشارات مصریة الازهر.
حلی، احمد بن محمد (1411). المهذّب البارع فی شرح المختصر النافع، قم: نشر اسلامی.
حلی، حسن بن یوسف (1410). ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، قم: نشر اسلامی، الطبعة الاولی.
حلی، حسن بن یوسف (بی‌تا). تحریر الاحکام، قم: مؤسسه آل البیت قم، چاپ سنگی.
حلی، نجم الدین (بی‌تا). المختصر النافع فی الفقه الامامیة، مصر: انتشارات دار الکتب العربی.
حنبلی، برهان الدین (1402). المبدع فی شرح المقنع، بیروت: انتشارات مکتبة اسلامی.
حنبلی، عبدالرحمان (1392). القواعد فی الفقه الاسلامی، بیروت: انتشارات مکتبة الکلیات الازهریة، چاپ اول.
خویی، سید ابوالقاسم (1397). منهاج الصالحین، نجف: انتشارات نعمان، چاپ هشتم.
دردیر، احمد بن محمد (1410). الشرح الصغیر علی اقرب المسالک الی مذهب الامام مالک، امارات: انتشارات وزارت عدل و اوقاف امارات.
دمشقی عثمانی، محمد بن عبدالرحمن (1416). رحمة الامة فی اختلاف الائمة، بیروت: دار الفکر.
دمشقی، علاء الدین ابوالحسن (بی‌تا). الاخبار العلمیة من الاختیارات الفقهیه من فتاوی شیخ الاسلام ابن تیمیه، ریاض: نشر مکتبة الریاض.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1416). مفردات الفاظ القرآن، قم: ذوی القربی، چاپ اول.
رضی (1422). نهج البلاغه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم، الطبعة السادسة.
زحیلی، وهبه (1409). الفقه الاسلامی و ادلته، دمشق: انتشارات دار الفکر، الطبعة الثالثة.
زیدان، عبدالکریم (1415). المفصل فی احکام المرأة والبیت المسلم فی الشریعة الاسلامیة، بیروت: انتشارات مؤسسه رسالت، چاپ دوم.
سبزواری، عبدالاعلی (1417). مهذّب الاحکام، قم: انتشارات مؤسسه منار، چاپ چهارم.
سرخی، شمس الدین (1403). المبسوط، استانبول: انتشارات دار الدعوة.
سعدی، ابو جیب (1408). القاموس الفقهی لغة و اصطلاحاً، دمشق: دار الفکر، الطبعة الثانیة.
السیواسی، رجب بن ابراهیم (1356). نجم الهدی، بی‌جا: بی‌نا.
شافعی الصغیر، شمس الدین (1413). نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الاسلام، قم: نشر اسلامی.
شاهرودی، سید محمود هاشمی (1426). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، چاپ اول.
شیخ نظام (1406). الفتاوی الهندیة، کویته: انتشارات مکتبة ماجدیة، چاپ سوم.
شیرازی، عبدالله (1398). ذخیرة الصالحین، مشهد: انتشارات مدرسه علمیه امام امیرالمؤمنین، چاپ پنجم.
صدوق، محمد بن علی (1401). من لایحضره الفقیه، بیروت: انتشارات دار صعب.
طباطبایی، حکیم سید محسن (1400). منهاج الصالحین، بیروت: انتشارات دار التعارف.
طباطبایی، سید علی (1404). ریاض المسائل، قم: انتشارات مؤسسه آل البیت.
طوسی، ابوجعفر محمد (1365). تهذیب الاحکام، تهران: انتشارات دار الکتب اسلامی.
طوسی، ابوجعفر محمد (1380). رجال طوسی، قم: انتشارات رضی.
طوسی، ابوجعفر محمد (1387). المبسوط فی فقه الامامیة، مصحح: سید محمدتقی کشفی، قم: المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة، الطبعة الثالثة.
طوسی، ابوجعفر محمد (1400). النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی، بیروت: دار الکتاب العربی، الطبعة الثانیة.
طوسی، ابوجعفر محمد (1416). الخلاف، قم: نشر اسلامی.
طوسی، محمد بن علی بن حمزه (1408). الوسیلة إلی نیل الفضیلة، مصحح: محمد حسون، قم: کتاب‌خانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول.
عاملی، زین الدین (1403). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: انتشارات دار الهادی.
عاملی، زین الدین (بی‌تا). مسالک الافهام فی شرایع الاسلام، قم: انتشارات دارالهدی.
عاملی، محمد بن حسن (1416). وسائل الشیعه، قم: انتشارات مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، الطبعة الثالثة.
عاملی، محمد جواد (بی‌تا). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، بیروت: انتشارات دار احیاء التراث العربی.
عبدالمنعم، محمود عبدالرحمن (بی‌تا). معجم المصطلحات الالفاظ الفقهیة، مصر: انتشارات دار الفضیلة.
علم الهدی، مرتضی (1391). الانتصار، نجف: منشورات حیدریه نجف.
غروی، علی (1375). موجز الفتاوی المستنبطة، قم: انتشارات یاران، چاپ اول.
قاسمی، محمد علی (1426). فقیهان امامی و عرصه‌های ولایت فقیه، مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، چاپ اول.
قرشی دمشقی، اسماعیل بن کثیر (بی‌تا). تفسیر القرآن العظیم، بیروت: انتشارات دار الجیل.
قلعه‌چی، محمد روّاس (1409). موسوعة عمر بن خطاب؛ عصره و حیاته، بیروت: انتشارات دار النفائس، الطبعة الرابعة.
قلعه‌چی، محمد روّاس (1412). موسوعة فقه عثمان بن عفان، بیروت: انتشارات دار النفائس، الطبعة الثانیة.
کرکی، علی بن حسین (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسه آل البیت، الطبعة الثانیة.
کلینی، محمد بن یعقوب (1401). الفروع من الکافی، بیروت: انتشارات دار التعارف، الطبعة الثالثة.
کهلانی، محمد بن اسماعیل (1408). سبل السلام، بیروت: انتشارات دار الکتب العلمیة.
مالکی، خلیل بن اسحاق (بی‌تا). مختصر خلیل، بیروت: انتشارات دار احیاء الکتب العربی.
مجلسی، محمد باقر (1408). مرآة العقول، بیروت: انتشارات دار الکتب الاسلامی.
محدث نوری، میرزا حسین (1408). مستدرک الوسائل، قم: مؤسسه آل البیت.
محیی‌الدین امام ابی زکریا (بی‌تا). المجموع شرح المهذب، بیروت: انتشارات دار الفکر.
مدنی تبریزی، سید یوسف (1412). منهاج الاحکام، قم: انتشارات اسماعیلیان، چاپ دوم.
مشکینی، علی (بی‌تا). مصطلحات الفقه، بی‌جا: بی‌نا.
مغنیه، محمدجواد (1402). الفقه علی المذاهب الخمسة، بیروت: انتشارات دار التیار الجدید.
مفید، محمد بن محمد (1417). المقنعة، قم: نشر اسلامی، چاپ چهارم.
موسوی خمینی، روح‌الله (1403). تحریر الوسیله، تهران: مکتبه اعتماد.
الموصلی، ابوعلی (1428). مسند ابوعلی الموصلی، بیروت: دار الفکر العربی.
نجاشی، احمد بن علی (بی‌تا). رجال نجاشی، قم: انتشارات مکتبه داوری.
نجفی، محمدحسن (1412). جواهر الکلام، بیروت: انتشارات دار المورخ العربی.
ونتریسی، احمد بن یحیی (1401). المعیار المعرب، بیروت: انتشارات دار الغرب الاسلامی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار