بررسی مقایسه‌ای حجیت قاعده لطف از منظر ملااحمد نراقی و استاد جعفر سبحانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد یار گروه معارف اسلامی دانشگاه لرستان

چکیده

یکی از قواعدی که در علم کلام از آن بحث می‌شود، قاعده لطف است. این قاعده در اصطلاح کلامی عبارت است از گونه‌ای رفتار و فعل که علی‌رغم فقدان اضطرار و الزام، مطیع را به طاعت نزدیک و از سرپیچی دور می‌کند. تشخیص مصادیق و لزوم وجوب آن بر خداوند را قاعده لطف می‌نامند. اهمیت این قاعده به حدی است که پس از قاعده حسن و قبح عقلی مهم‌ترین قاعده کلامی عدلیه محسوب می‌شود. یکی از مسائل غامض در این حوزه، معیار تشخیص مصادیق و انطباق آنها با قاعده لطف است که سبب اختلاف نظر محققان در این باب شده است. ملااحمد نراقی، به عنوان یکی از دانشمندان و متکلمان برجسته جهان تشیع، تشخیص قطعی این قاعده را به علت فقدان احاطه بشر ناممکن می‌داند، در حالی که جعفر سبحانی، از دانشمندان و متکلمان معاصر، تشخیص قطعی آن را به علت حجیت یقین انسان معتبر می‌شمارد. در این مقاله می‌کوشیم پس از بررسی و موشکافی دقیق قاعده لطف، به بررسی مقایسه‌ای مقدمات استدلال و نتایج دیدگاه این دو شخصیت کلامی در این زمینه بپردازیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Study of Reasonability about the Rule of Lotf from Molla Ahmad Naraghi and Jafar Sobhani's Point of Views

نویسنده [English]

  • Hussein Fallahi
Assistant Professor, Faculty of Islamic Sciences, University of Lorestan
چکیده [English]

One of the rules that usually be argued in the Islamic theology is the rule of lotf (favor). This rule is a kind of behavior and action that gets the obedient close to obedience and simultaneously takes him far from the disobedience despite of emergency and obligation. The rule of lotf is defined as the eligibility and its necessity and importance for Allah. The importance of this rule is so valuable that after the rule of rational goodness and enormity it is known as the most important kalami rule of Adliyyah.
One of the complicated problems in this subject is the criterion of distinguishing confirmation and its conformity with the rule of Lotf. This subject caused disagreements among scholars. Molla Ahmad Naraghi is one of the most almighty scholars and theologians in Shi’a. He claimed it is impossible that we can distinguish certainly of this rule because of the loss of humane power. Whereas Jafar Sobhani the contemporary scholar and contemporary theologians declares that it is feasible to distinguish because of authority of humane certainty. In this paper, after an exact studying on the rule of Lotf, we study the introductions of argument and conclusions of these two theologians’ viewpoints.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rule of lotf
  • Arguing
  • Molla Ahmad Naraghi
  • Jafar Sobhani
اشعری، ابوالحسن علی بن اسماعیل (1400). مقالات الاسلامیین واختلاف المصلین، بی‌جا: دار النشر.
بحرانی، ابن ‌میثم (1386). قواعد المرام فی علم الکلام، به اهتمام: محمود مرعشی، قم: انتشارات کتاب‌خانه عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی.
تهانوی، محمد تقی (1996). موسوعة کشاف الاصطلاحات الفنون والعلوم، بیروت: مکتبة لبنان.
حلی، جمال الدین (بی‌تا). کشف المراد، تعلیقه: جعفر سبحانی، قم: مؤسسه امام صادق (ع).
خراسانی (آخوند)، محمد کاظم (1409). کفایة الاصول، قم: مؤسسه آل البیت.
خمینی، سید مصطفی (1376). تحریرات الاصول، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه دهخدا، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
سبحانی، جعفر (1375). تعلیقه بر کشف المراد، قم: مؤسسه امام صادق (ع)، چاپ اول.
سبحانی، جعفر (1412). الالهیات علی هدی الکتاب والسنة والعقل، تهران: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیة.
سبحانی، جعفر (1414). المحصول فی علم الاصول، قم: مؤسسه امام صادق (ع).
سرخسی، ابوبکر محمد بن احمد بن أبی‌سهل (1387). أصول السرخسی، قم: مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان.
شعرانی، ابوالحسن (1398). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد خواجه نصیرالدین طوسی و علامه حلی، ترجمه و شرح: ابوالحسن شعرانی، تهران: انتشارات کتاب‌فروشی اسلامیه.
عمید، حسن (1363). فرهنگ لغت، تهران، مؤسسه‌ انتشارات‌ امیر‌کبیر.
فیاض لاهیجی، عبدالرزاق (1372). گوهر مراد، تصحیح: زین العابدین قربانی لاهیجی،؛ تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
معین، محمد (1363). فرهنگ معین،تهران، موسسه‌ انتشارات‌ امیر‌کبیر
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1372). النکت الاعتقادیة، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
موسوی خمینی، روح‌الله (1373). انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایة، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
نراقی، ملا احمد (1417). عوائد الایام، قم: مرکز النشر اتباع لمکتب الاعلام الاسلامی.