پیامد‌های سیاسی و اجتماعی حضور سلفیان در افغانستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه مذاهب فقهی دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

ظهور تفکر و راه و رسم سلفی‌گری و افراط‌گرایی در جامعه معاصر افغانستان از جمله معضلات بزرگی است که دامنگیر بخش زیادی از جامعه شده است. این تفکر در میان بخشی از اهل سنت افغانستان، نوعی تقابل و تنش‌های فکری را در حوزه مباحث اعتقادی و آثار فقهی کشور و جامعه اسلامی افغانستنان به وجود آورده است. عالمان سلفیْ فرقه‌های صوفیه را که بیشتر اهل سنت افغانستان از پیروان این جریان‌های فکری به حساب می‌آیند، خرافه‌پرست و بدعت‌گذار در دین دانسته‌ و با نفوذ در مراکز دانشگاهی و سران اقوام، افکار بسیاری از دانشجویان و پیروان مکتب ماتریدیه را تغییر داده و از تفکر عقل‌گرایی ماتریدی دور ساخته‌اند. شکل‌گیری جریان‌ها و گروه‌های دینی و سیاسی و احزابِ تأثیرگذاری نظیر طالبان و افغان‌العرب ‌در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی نیز از پیامدهای برجسته این پدیده است. نگارنده در این مقاله در تلاش است به بررسی این پدیده و پیامدهای سیاسی و اجتماعی آن بپردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Political and Social Consequences of the Presence of Salafis in Afghanistan

نویسنده [English]

  • Abul-Hasan Nawab
Associate Professor, Department of Jurisprudential Denominations, University of Religions and Denominations
چکیده [English]

The emergence of Salafism and extremism in contemporary Afghan society is one of the major problems that has engulfed much of the community. This thought, among some of the Sunnis of Afghanistan, has created some sort of conflict and intellectual tension in the area of ideological and jurisprudential issues of the country and the Islamic community of Afghanistan. Salafi scholars regard Sufi sects, whose trends of thought are followed by the majority of Afghan Sunnis, as superstitious and heretical in religion, who have, through their impact on academic centers and tribal leaders, changed the minds of many students and followers of Maturidi school of thought and pushed them away from Maturidi rationalism. The emergence of religious and political groups and influential parties such as the Taliban and Afghan Arabs in political and social spheres is also a prominent consequence of this phenomenon. In this article I seek to examine this phenomenon and its political and social consequences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Salafism
  • Maturidiyya
  • Afghanistan
  • Sufism
  • The Taliban

منابع

افغانی، شمس‌الدین السلفی (۱۴۱۶ق)، جهود علماء الحنفیه فی ابطال عقائد القبوریه، الریاض: دارالصمیعی، چ۳.
ایوبی الکندهاری، محمدعبیدالله (بی‌تا)، سیف الکندهاری علی عنق السلفی، پشاور: مکتبه اهل السنه والجماعه، چ۱.
بلخی، نظام‌الدین و دیگران (۱۳۱۰ق)، الفتاوى الهندیة فی مذهب الامام الاعظم ابی‌حنیفه النعمان، بیروت: دار الفکر، چ۲.
بهادری، خواجه عبدالمتین (۱۳۸۸ش)، کشف القبور و شهودات روحانی از دیدگاه اسلام و بزرگان دین مبین، کابل: اقصی، چ۲.
 بینش، محمدوحید (۱۳۸۸ش)، افغانستان معاصر و چالش سامان سیاسی، کابل: مرکز مطالعات و تحقیقات راهبردی افغانستان، چ۱.
جهید، عبدالواحد، جهانبینی و عقیده اسلامی، کابل: نشررسالت، چ۷.
حقی الحنفی، اسماعیل (بی­تا )، روح البیان، بیروت: دار الفکر.
خمیس، محمد بن عبدالرحمن (1416ق)، اصول الدین عندالامام ابوحنیفه، ریاض: دار الصمیعی، چ۳.
دهلوی، اسماعیل بن‌عبدالغنی (2003م)، تقویة الإیمان، دمشق: داروحی القلم، چ۱.
دهلوی، فخرالحسن (بی‌تا)، شرح سنن ابن‌ماجه، کراتشی: قدیمی کتب‌خانة.
ذاکرمحمدی، عبدالکریم (1391ش)، نجات المؤمنین من فرقه المبتدعین، چاپ اول، کابل، نشرسمیر.
رشید، احمد (1379ش)، طالبان، اسلام، نفت و بازی بزرگ جدید، ترجمه اسدالله شفایی و صادق باقری، تهران: سیمرغ.
روآ، الیویه (۱۳۶۹ش)، افغانستان، اسلام و نوگرایی سیاسی، ترجمه ابوالحسن سروقد مقدم، مشهد: آستان قدس رضوی، چ۱.
روآ، الیویه (1390ش)، افغانستان از جهاد تا جنگ‌های داخلی، ترجمه علی عالمی کرمانی، تهران: نشر عرفان، چ۱­.
زاهدی، سعید (1391ش)، ماضی استمراری، تهران: نشر عابد، چ۲.
سجادی، سیدعبدالقیوم (1388ش)، گفتمان جهانی‌شدن و اسلام سیاسی در افغانستان پساطالبان، قم: دانشگاه مفید، چ۱.
سیاف، عبدالرب الرسول (2010م)، دین و دولت یا اصول اساسی نظام سیاسی اسلام، کابل: تنظیم دعوت اسلامی افغانستان، چ۳.
شیرزاد، ابومسلم (1393ش)، طالبان در پشت نقاب: راز ظهور، رمز سقوط، معمای بازتولد، کابل، نشر سعید، چ۱.
ضیایی، مفتی احمد نوری (1390ش)، عقیده مذهب حنفی، هرات: احراری، چ۱.
طحاوی، احمد بن‌محمد (2009م)، العقیدة الطحاویة، بیروت: دارالکتب العلمیة، چ۲.
طحاوی، احمد بن‌محمد (1419ق)، شرح العقیدة الطحاویة، اردن: دارالامام النووی.
عارفی، محمد اکرم (1382ش)، جنبش‌های اسلامی پاکستان، قم: بوستان کتاب، چ۱.
عصمت‌اللهی، محمد هاشمی و دیگران (1378ش)، جریان پرشتاب طالبان، تهران: نشر بین‌المللی الهدی.
فرزان، احمدشاه (1389ش)، افغانستان از حکومت مجاهدین تا سقوط طالبان، مشهد: آهنگ قلم، چ۱.
فرمانیان، مهدی و دیگران (1395ش)، سلفیه از گذشته‌ تا حال، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب، چ۱.
قادری، محمد مطهرالدین (1391ش)، عقائد المسلمین فی اصلاح عقائد المنکرین، کابل: نشر رفاه،چ۱.
کاکر، محمدحسن (1390ش)، سفری به وطن، طالبان و بنیادگرایی اسلامی، ترجمه سلطان احمد بهین، کابل: نشر شرکت کتاب شاه محمد، چ۱.
کریمی، مازیار (1392ش)، خاستگاه و مبانی فکری طالبان، تهران: کانون اندیشه جوان.
مجددی، شاه آغاصدیق (1386ش)، لمحات سرنوشت‌ساز، کابل: مطبعۀ صنعتی و طباعتی احمد، چ۱.
مجددی، فضل غنی (بی‌تا)، افغانستان بین همسایه‌ها و کشور‌های بزرگ، کابل: [بی‌نا].
محقق ارزگانی، قربانعلی (1391ش)، بررسی ریشه‌های تاریخی تشیع در افغانستان، قم: مجمع جهانی شیعه‌‌شناسی، چ۱.
 مژده، وحید (1382ش)، افغانستان و پنج سال سلطه طالبان، تهران: نشرنی، چ۱.
مژده، وحید (1380ش)، یادداشت‌های عبدالحمید زابلی، کابل: میوند.
موسوی، سیدعلی (1388ش)، تاریخ تحلیلی افغانستان از ظاهرشاه تا کرزی، افغانستان: مطبعه بلخ، چ۱.
نورزایی، محمدابراهیم (1389ش)، «تصوف و چگونگی آن در افغانستان»، شرعیات، ش۱.