بررسی انتقادی رویکرد ابن‌تیمیه در تفسیر آیات متشابه با رجوع به آرای‌ علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه قم.

2 دانشجوی دکتری کلام اسلامی دانشگاه قم

چکیده

این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، ابتدا به تعریف، تنقیح و مقایسه روش تفسیری ابن‌تیمیه و علامه طباطبایی می‌پردازد و با معرفی شیوه تفسیری این دو، در گام بعدی به تحلیل پیامد هر دو روش تفسیری بر یکی از مهم‌ترین موضوعات قرآنی- یعنی تمایز آیات محکم و متشابه و تفسیر هر یک از این دو در نگاه آنان- توجه دارد. ارزیابی این نگرش‌ها واپسین گام این مقاله است که طی آن دو روش تفسیری- که یکی مبتنی بر شیوه مأثور و دیگری مبتنی بر شیوه معقول است- مقایسه خواهد شد. به نظر می‌رسد روش تفسیری مأثور ابن‌تیمیه راه معقول و مطمئنی را برای تفسیر آیات متشابه قرآن در اختیار ندارد. در مقابل، موضوعیت ممتاز عقل در روش تفسیری علامه طباطبایی، آیات محکم و متشابه را به شکلی روشمند از یکدیگر متمایز می‌کند و در تفسیر هر دو گروه از آیات، جانب ادب شرعی و کاوش عقلی را به موازات یکدیگر پاس می‌دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Study of Ibn Taymiyya's Approach to Interpreting Ambiguous Verses of the Qur’an according to the views of Allāma Ṭabāṭabā’ī

نویسندگان [English]

  • ali Aliallahbedashti 1
  • Kubra Khan Abadi 2
1 Professor, Department of Philosophy and Theology, University of Qom
2 PhD Student of Islamic Theology, University of Qom
چکیده [English]

Drawing upon a descriptive-analytical method, this paper firstly defines, examines and compares the exegetic approaches of Ibn Taymiyya and Allāma Ṭabāṭabā’ī, and by introducing their exegetic methods, in the next step, explores the consequences of the two exegetic approaches for one of the most important Quranic themes – the distinction between clear and ambiguous verses and the interpretation of each one in their views. In the last step, this paper evaluates these views, and thereby will compare the two exegetic approaches – that one is on the basis of hadiths and the other based on an intellectual method. It seems that the exegetic approach of Ibn Taymiyya on the basis of hadiths is not a reasonable and reliable method to interpret the ambiguous verses of the Qur’an. In contrast, the prior objectivity of intellect in the method of Allāma Ṭabāṭabā’ī distinguishes clear verses from ambiguous ones in a systematic manner, and maintains both canonical principles and intellectual exploration in parallel with interpreting both groups of verses..

کلیدواژه‌ها [English]

  • Methodology of exegesis
  • Religious intellectuality
  • Clear and ambiguous verses of the Qur’an

منابع

ابن‌تیمیة، احمد بن‌عبدالحلیم (۱۴۱۷)، تفسیر آیات اشکلت، ج۱، ریاض: مکتبة الرشد.
ابن‌تیمیة، احمد بن‌عبدالحلیم (بی‌تا الف)، تفسیر سورة الاخلاص، تصحیح: طه یوسف شاهین، قاهره: دار الطباعة المحمدیة.
ابن‌تیمیة، احمد بن‌عبدالحلیم (بی‌تا ب)،  الحسنة و السیئة، تقدیم: محمد جمیل غازی، [بی‌جا]: [بی‌نا].
ابن‌تیمیة، احمد بن‌عبدالحلیم (بی‌تا ج)، الفتوی الحمویة الکبری، [بی‌جا]: [بی‌نا].
ابن‌تیمیة، احمد بن‌عبدالحلیم (۱۹۹۳)، فقه التصوف، بیروت: دار الفکر العربی.
ابن‌تیمیة، احمد بن‌عبدالحلیم (۱۴۱۴)، قاعدة فی فضائل القرآن، تحقیق: سلیمان بن‌صالح القرعاوی، [بی‌جا]، [بی‌نا].
ابن‌تیمیة، احمد بن‌عبدالحلیم (۱۹۷۲)، مقدمة فی اصول التفسیر، بیروت: دار مکتبة الحیاة.
ابن‌تیمیة، احمد بن‌عبدالحلیم (۱۴۲۵)، نقض اساس التقدیس، مدینه: مکتبة العلوم و الحکم.
طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵)، رسائل توحیدی، ترجمه و تحقیق: علی شیروانی، قم: بوستان کتاب، چ۴.
طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۳)،  قرآن در اسلام، به کوشش سیدهادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب، چ۷.
طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۰)، گلچینی از معارف تشیع، تنظیم: ویلیام چیتیک، ترجمه سیدهادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب.
طباطبایی، محمدحسین (۱۴۱۷)،  المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱، بیروت: مؤسسة الاعلمی.