بازکاوی حکم قرائت سوره عزیمه در نماز از منظر فقه مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد.

چکیده

یکی از واجبات نماز، قرائت است که به اتفاق تمام مذاهب اسلامی، خواندن سوره حمد واجب است. بعد از قرائت فاتحه، قرائت سوره‌ای دیگر از قرآن لازم است که این مطلب از چند جهت مورد اختلاف فقها است. یکی لزوم قرائت سوره‌ای کامل یا امکان اکتفا به چند آیه و دیگر جواز قرائت سوره دارای سجده واجب. این جستار بر اساس روایات پیامبر اکرم(ص) و روایات اهل بیت)ع) به مطالعه مسئله دوم یعنی جواز قرائت سوره سجده‌دار (عزیمه) در نماز واجب پرداخته است. در این مقاله پس از مفهوم‌شناسی سوره و عزیمه،  به شیوه کتابخانه‌ای اقوال مختلف در زمینه جواز قرائتِ سوره عزیمه در نماز مطرح و تحلیل وبررسی می‌شود و در پایان دیدگاه نویسندگان، که حرام‌نبودن قرائت سور عزیمه در نمازهای واجب است، با توجه به روایات و دیگر دلایل مطرح خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Recitation of the Suras containing prostrations (‘Azīma) of the Qur’an in Prayers from the Viewpoint of the Fiqh of Islamic Sects

نویسندگان [English]

  • Muhammad Imami 1
  • Sayyid Mahdi Naghibi 2
  • Muhammadmahdi Yazdanee 2
1 Associate Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad
2 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad
چکیده [English]

One of the obligatory acts of prayers is recitation of Sura al-Ḥamd or al-Fātiḥa, over which all Islamic sects have consensus. After reciting Sura al-Fātiḥa, it is obligatory to recite another sura of the Qur'an, which is a matter of disagreement among jurists in several ways. One is the necessity of reciting a complete sura or the possibility of resting content with the recitation of a few verses, and the other is the permissibility of reciting the suras containing obligatory prostrations. This study based on the hadiths from the Prophet (s) and the Ahl al-Bayt (a) examines the latter issue, namely, the permissibility of reciting the suras containing obligatory prostrations (‘azīma) in obligatory prayers. In this paper, we begin by introducing the concepts of sura and ‘azima, and then discuss and analyze different issues regarding the permissibility of reciting the ‘azīma suras in prayers, using library method. In the end, we conclude that the recitation of the ‘azīma suras is permissible based on certain hadiths and other arguments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Recitation
  • Sura
  • ‘Azīma
  • Prostration

منابع

قران کریم
آبی ازهری، عبدالسمیع (بی‌تا)، الثمر الدانی فی تقریب المعانی، بیروت: المکتبة الثقافیة.
آل شیخ راضی، محمدطاهر (1425ق)، بدایة الوصول فی شرح کفایة الاصول، [بی‌جا]، ستاره.
ابن‌حاجب، عثمان بن‌عمر (2000م)، جامع الامهات، بیروت: الیمامة.
ابن‌حنبل، احمد (بی‌تا)، مسند احمد بن‌حنبل، بیروت: دار صادر.
ابن‌قدامه، عبدالله (بی‌تا الف)، الشرح الکبیر، بیروت: دار الکتب العربی.
ابن‌قدامه، عبدالله (بی‌تا ب)، الکافی فی فقه الإمام المبجل أحمد بن‌حنبل، بیروت: المکتب الاسلامی.
ابن‌قدامه، عبدالله (بی‌تا ج)، المغنی، بیروت: دار الکتب العربی.
ابن‌نجیم، زین‌الدین (1418ق)، البحر الرائق، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابوالبرکات، أحمد الدردیر (بی‌تا)، الشرح الکبیر، تحقیق: محمد علیش، بیروت: دارالفکر.
اردبیلی، احمد (1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان، تحقیق: اشتهاردی و عراقی، قم: جامعه مدرسین.
اصفهانی نجفی، محمدتقی (1439ق)، هدایة المسترشدین، قم: مؤسسه النشر الاسلامی‏، چ۲.
امام مالک (بی‌تا)، المدونة الکبری، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
امامی، محمد (1386)، «بازکاوی عدم وجوب قرائت سوره کامل بعد از حمد در نماز»، مقالات و بررسی‌ها، 1387، ش85.
انصاری، مرتضی (1419ق)، فرائد الاصول، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
بخاری، محمد بن‌اسماعیل (1401ق)، صحیح بخاری، بیروت: دار الفکر.
بهوتی، منصور بن‌یونس (1418ق)، کشاف القناع، بیروت: دار الکتب العلمیه، چ۱.
جزیری، عبدالرحمن (بی‌تا)، الفقه علی المذهب الاربعة، قاهره: مکتبة البخاریة الکبری، چ۳.
حائری، عبدالکریم (1362)، کتاب الصلاه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
حجتی، سیدمحمدباقر (1372)، تاریخ قرآن کریم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
حر عاملی، محمد بن‌حسن (1403ق)، وسائل الشیعه، تهران: المکتبة الاسلامیة.
حصفکی (1415 ق)، الدر المختار، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
حطاب رعینی (1416ق)، مواهب الجلیل، بیروت: دار الکتب العلمیه، چ۱.
حکیم، سیدمحمدتقی، (۱۴۳۲ق)، الاصول العامة للفقه المقارن‏، تهران: المجمع العالمی لاهل البیت(ع)‏.
 فخرالمحققین، محمد بن‌حسن بن‌یوسف (1378)، ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد، تحقیق: کرمانی و اشتهاردی، قم: المطبعه العلمیه، چ۱.
حلی، حسن بن‌علی بن‌داود (1392ق)، کتاب الرجال، نجف: منشورات مطبعة حیدریه.
حلی، علامه حسن بن‌یوسف بن‌مطهر (بی‌تا)،  تحریر الاحکام، مشهد: طوس.
حلی، علامه حسن بن‌یوسف بن‌مطهر (1414ق)، تذکرة الفقهاء، تحقیق: مؤسسه آل البیت، قم: مؤسسةآل البیت لاحیاء التراث.
حلی، علامه حسن بن‌یوسف بن‌مطهر (1413ق)، مختلف الشیعه، تحقیق: مؤسسة النشرالاسلامی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، چ۱.
حلی، علامه حسن بن‌یوسف بن‌مطهر (1333)، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، تبریز: حاج احمد.
حلی، علامه حسن بن‌یوسف بن‌مطهر (1410ق)، نهایة الاحکام فی معرفة الاحکام، تحقیق: سیدمهدی رجائی، قم: اسماعیلیان.
حلی، محقق جعفر بن‌حسن (1364)، المعتبر فی شرح المختصر، قم: مؤسسه سیدالشهداء.
خمینی، امام روح‌الله موسوی (بی‌تا)، تحریر الوسیله، قم: انتشارات قدس محمدی.
خن، مصطفی و مصطفی البغا (1413ق)، الفقه المنهجی علی مذهب الامام الشافعی، دمشق: دارالقلم، چ۴.
خویی، سیدابوالقاسم (1410ق)، کتاب الصلاه، قم: دارالهدی.
خویی، سید ابوالقاسم (1419ق)، محاضرات فی اصول الفقه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، چ1.
خویی، سیدابوالقاسم (1413ق)، معجم رجال الحدیث، قم: منشورات مدینة العلم، چ۵.
دسوقی (بی‌تا)، حاشیة الدسوقی، [بی‌جا]، دار احیاء الکتب العربیه.
رافعی، محمد عبدالکریم (بی‌تا)، فتح العزیز فی شرح الوجیز، بیروت: دارالفکر.
رعینی، محمد بن‌محمد (1995م)، مواهب الجلیل، بیروت: دار الکتب العلمیة.
روحانی، سیدمحمدصادق (1412ق)، فقه الصادق، قم: موسسة دار الکتاب.
زبیدی، سیدمحمدمرتضی(1389ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالهدایه.
سمرقندی، علاءالدین (1414ق)، تحفة الفقها، بیروت: دار الکتب العلمیه، چ۱.
سیوطی رحیبانی، مصطفی (1961م)، مطالب اولی النهی فی شرح غایة المنتهی، دمشق: المکتب الاسلامی.
شافعی، محمد بن‌ادریس (1403ق)، کتاب الام، بیروت: دار الفکر، چ۲.
شهید اول، محمد بن‌جمال‌الدین مکی عاملی (1414ق)، الدروس الشرعیة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، چ۱.
شهید اول، محمد بن‌جمال‌الدین مکی عاملی (1419ق)، ذکری الشیعة فی احکام الشریعة، قم: ستاره.
شهید ثانی، زین‌الدین جبعی (بی‌تا)، روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان، قم: موسسة آل البیت لاحیاء التراث.
طباطبایی، سیدعلی (1414ق)، ریاض المسائل، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
طریحی، فخرالدین (1408ق)، مجمع البحرین، [بی‌جا]، مکتب النشر الثقافة الاسلامیة.
طوسی، ابی‌جعفر محمد بن‌الحسن (1363)،  الاستبصار، قم: دار الکتب الاسلامیة، چ۴.
طوسى، ابی جعفر محمد بن‌الحسن (1409ق)،  التبیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
طوسی، ابی‌جعفر محمد بن‌الحسن (1365)، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چ۴.
طوسی، ابی‌جعفر محمد بن‌الحسن (1417ق)،  الخلاف، قم: موسسةالنشر الاسلامی، چ۱.
طوسی، ابی‌جعفر محمد بن‌الحسن (بی‌تا)، النهایة فی مجرد الفقه والفتوی، بیروت: دار االاندلس.
عاملی، سیدمحمد (1410ق)، مدارک الاحکام. قم: مهر، چ۱.
عربی قروی، محمد (بی‌تا)، الخلاصة الفقهیة على مذهب السادة المالکیة، بیروت: دار الکتب العلمیة.
عبدری، محمد بن‌یوسف (1398ق)، التاج والإکلیل لمختصر خلیل، بیروت: دار الفکر، چ۲.
عیینی، محمد بن‌احمد (بی‌تا)، عمده القاری شرح صحیح بخاری، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
فاضل موحدى لنکرانى، محمد (1430ق)، دراسات فی الأصول، قم: مرکز فقه الائمه الاطهار(ع).
فاضل هندی، بهاء‌الدین محمد بن‌حسن (1405ق)، کشف اللثام، قم: مکتبةآیة‌الله مرعشی.
فاضل هندی، بهاء‌الدین محمد بن‌حسن (1416ق)، کشف اللثام، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
فراهیدی، خلیل بن‌احمد (1409ق)،  کتاب العین، تحقیق: مهدی مخزومی، قم: مؤسسة الهجرة، چ۲.
قرائتی، محسن (1384)، تفسیر نور، تهران: انتشارات مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، چ۱۱.
کاشانی، ابوبکر بن‌مسعود (1409ق)، بدایع الصنائع فی ترتیب الشرایع، پاکستان: المکتبة الحبیبیة.
کلینی، محمد بن‌یعقوب (1388)، الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چ۱.
مامقانی، عبدالله (بی‌تا)، تنقیح المقال فی علم الرجال، نجف: المطبعة المرتضویة.
ماوردی، علی بن‌محمد (بی‌تا)، الحاوی الکبیر، بیروت: دار الفکر.
مجلسی، محمدباقر (1983م)، بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء، چ۲.
مرغینانی، محمود بن‌احمد (1424ق)،  المحیط البرهانی فی الفقه النعمانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ملیباری الهندی (1418ق)، فتح المعین، بیروت: دار الفکر.
موسوی بجنوردی، محمد بن‌حسن (1401ق)، القواعد الفقهیة، تهران: عروج، چ۳.
نجفی، محمدحسن (1365)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تهران: دار الکتب الاسلامیه، چ۳.
نراقی، احمد بن‌محمد (1415ق)، مستند الشیعه، قم: مؤسسة آل البیت.
نووی، محیی‌الدین (بی‌تا)،  المجموع فی شرح المهذب، بیروت: دارالفکر.
نیشابوری، مسلم بن‌حجاج (بی‌تا)، صحیح مسلم، بیروت: دار الفکر.