ORIGINAL_ARTICLE
نفوذ اسماعیلیه در کرمان دوره سلجوقی
از موضوعات جذاب تاریخی در دوره سلجوقیان که بسیار درباره آن سخن رفته، مبارزه و درگیری همهجانبه حکومت سلجوقی با پیکارجویان اسماعیلی در قلاع مشهور و مناطق زیر نفوذ آنان است. با وجود غلبه و استیلای مذاهب مختلف اهل سنت در عصر سلجوقیان، قرائن و شواهد نشان میدهد که برخی فرق شیعه نظیر اسماعیلیه، در مناطقی از قلمرو این دولت نفوذ و فعالیت چشمگیری داشتهاند؛ لذا شایسته است در مناطقی که کمتر به آن توجه شده، موضوع چگونگی نفوذ ایشان بررسی شود تا ابعاد دقیقتری از تاریخ پرماجرای اسماعیلیه، بهویژه در ایران، روشن شود. کرمان از جمله این مناطق است که در ایام فرمانروایی تنی چند از حکام سلجوقی، شاهد نفوذ اسماعیلیان و گسترش دامنه فعالیتهای تبلیغی داعیان آنان بود. شماری از داعیان به دربار راه پیدا کرده و در برخی فعالیتهای سیاسی و نظامی حکومت نیز مشارکت داشتند. گرویدن ایرانشاه سلجوقی به آیین اسماعیلی نقطه عطفی در این زمینه به شمار میرود. نوشتار حاضر بر آن است ضمن شناسایی نشانههایی از نفوذ این جریان در گستره سیاسی و فرهنگی کرمان دوره سلجوقیان، برخی علل عمده آن را نیز تبیین کند.
https://mazaheb.urd.ac.ir/article_111261_e1392c8ec598f3f6d9a622c48b5a5ccd.pdf
2017-08-23
9
30
سلجوقیان کرمان
اسماعیلیه
ایرانشاه
تورانشاه
داعیان اسماعیلی
حسن صباح
احمد
بادکوبه هزاوه
hazaveh@ut.ac.ir
1
دانشیار گروه تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران
AUTHOR
فاطمه
موسایی
fateme.mosai@yahoo.com
2
دانشجوی کارشناس ی ارشد تاریخ اسلام دانشگاه مذاهب اسلامی
LEAD_AUTHOR
آیتی، عبدالمحمد (1383). تحریر تاریخ وصاف، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
1
ابن اثیر، عزالدین محمد (1415). الکامل فی التاریخ، تحقیق: ابوالفداء عبدالله القاضی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
2
ابن بلخی (1343). فارسنامه، تحقیق: علینقی بهروزی، شیراز: اتحادیه مطبوعاتی فارس.
3
ابن حوقل، ابوالقاسم (1345). صورة الأرض، ترجمه: جعفر شعار، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
4
ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد (1364). العبر، ترجمه: عبدالمحمد آیتی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
5
اسماعیل، محمود (1995). فِرَق الشیعة بین تفکیر السیاسی و نفی الدینی، قاهره: سینا للنشر، الطبعة الاولی.
6
اشترن، س. م. (1340). اولین ظهور اسماعیلیه در ایران، ترجمه: سید حسین نصر، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
7
اصطخری، ابواسحاق ابراهیم بن محمد فارسی (1373). المسالک والممالک، ترجمه: محمد بن اسعد بن عبدالله تستری، تحقیق: ایرج افشار، بیجا: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
8
اعتصامی، علی (1391). ادیان و مذاهب کرمان از ورود اسلام تا پایان دوره سلجوقیان کرمان، بیجا: خدمات فرهنگی کرمان.
9
افضلالدین کرمانی، ابوحامد احمد بن حامد (1326). بدایع الازمان فی وقایع کرمان (تاریخ افضل)، تحقیق: مهدی بیانی، تهران: چاپخانه دانشگاه.
10
افضلالدین کرمانی، ابوحامد احمد بن حامد (1356). عقد العلی للموقف الاعلی، تحقیق: علی محمد عامری نائینی، تهران: روزبهان.
11
اللهیاری، فریدون؛ مرسلپور، محسن (1381). «سیاست مذهبی سلجوقیان کرمان 440-583 ه.ق.»، در: پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام، ش3، ص75-92.
12
بارتولد، ویلهلم (1366). ترکستاننامه، ترجمه: کریم کشاورز، تهران: آگاه.
13
باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1354). «سیر تحولات مذهبی در کرمان»، در: نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، ش91-92، ص53-84.
14
باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1355). وادی هفت واد، تهران: انجمن آثار و مفاخر ملی.
15
باسورث، کلیفورد ادموند (1381). سلسلههای اسلامی جدید: راهنمای گاهشماری و تبارشناسی، ترجمه: فریدون بدرهای، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
16
بکری، عبدالله بن عبدالعزیز (1992). المسالک والممالک، تحقیق: آدریان خان لیوفن و أندروفری، بیروت: دار الغرب الاسلامی.
17
بنداری، فتح بن علی (1425). تاریخ دولة آل سلجوق، تحقیق: یحیی مراد، بیروت: دار العلمیة.
18
بهرامینیا، امید (1392). «خشونت و شکنجه در عصر سلجوقی»، در: تاریخ و تمدن اسلامی، ش17، ص81-100.
19
جعفریان، رسول (1388). تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، تهران: علم.
20
جوینی، عطا ملک (1385). تاریخ جهانگشای جوینی، تحقیق: محمد قزوینی، تهران: دنیای کتاب.
21
حافظ ابرو، عبدالله بن لطفالله (1375). جغرافیای حافظ ابرو، تحقیق: صادق سجادی، تهران: میراث مکتوب.
22
حدود العالم من المشرق إلی المغرب (1423). مؤلف: ناشناخته (4 ه.ق.)، تحقیق: یوسف الهادی، قاهره: دار الثقافیة للنشر.
23
حمدانی، عباس (1363). «دولت فاطمیان»، در: مجموعه مقالات: اسماعیلیان در تاریخ، ترجمه: یعقوب آژند، تهران: مولی.
24
خبیصی، محمد بن ابراهیم (1343). سلجوقیان و غز در کرمان، تحقیق: باستانی پاریزی، تهران: کوروش.
25
خزائلی، علیرضا (بیتا). جغرافیای تاریخی سرزمینهای اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
26
دفتری، فرهاد (1380). اسماعیلیه: مجموعه مقالات، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب اسلامی.
27
دفتری، فرهاد (1385). تاریخ عقاید اسماعیلیه، ترجمه: فریدون بدرهای، تهران: فروزان.
28
راوندی، مرتضی (1382). تاریخ اجتماعی ایران، تهران: نگاه.
29
سیف آزاد، عبدالرحمن (1341). تاریخ خلفای فاطمی، تهران: ایران باستان.
30
صابری، حسین (1384). تاریخ فرق اسلامی، تهران: سمت.
31
طقوش، محمد سهیل (2009). تاریخ الدولة الصفویة فی ایران، بیروت: دار النفائس.
32
غفاری قزوینی، قاضی احمد (1343). تاریخ جهان آرا، تصحیح: مجتبی مینوی، تهران: حافظ.
33
فرقانی، محمد فاروق (1381). تاریخ اسماعیلیان قهستان، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
34
فضلالله همدانی، رشیدالدین (1338). جامع التواریخ، تحقیق: بهمن کریمی، تهران: اقبال.
35
قدیانی، عباسی (1381). تاریخ ادیان و مذاهب در ایران، تهران: فرهنگ مکتوب.
36
لویس، برنارد (1362). تاریخ اسماعیلیان، ترجمه: فریدون بدرهای، تهران: توس.
37
مادلونگ، ویلفرد (1381). فرقههای اسلامی، ترجمه: ابوالقاسم سری، تهران: اساطیر.
38
مرسلپور، محسن (1387). تاریخ سلجوقیان کرمان، کرمان: مرکز کرمانشناسی.
39
مستوفی، حمدالله (1339). تاریخ گزیده، تحقیق: عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
40
مستوفی، حمدالله (1362). نزهة القلوب، تحقیق: لسترنج، تهران: دنیای کتاب.
41
مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1361). احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، ترجمه: علینقی منزوی، تهران: انتشارات مؤلفان و مترجمان ایران.
42
منشی کرمانی، ناصرالدین (1362). سمط العلی للحضرة العلیاء، تحقیق: عباس اقبال آشتیانی، تهران: اساطیر.
43
میرخواند، احمد بن خاوندشاه بلخی (1373). روضة الصفا، تهذیب و تلخیص: زریاب، تهران: بینا.
44
میرزارضی، رضا (1387). حیات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شیعه از ورود اسلام تا پایان صفویه، کرمان: مرکز کرمانشناسی.
45
میناسیان، کارواوئن (1387). شاهدژ اصفهان، ترجمه: گروه مترجمان، اصفهان: نقش مانا.
46
واکر، پل ارنست (1379). حمیدالدین کرمانی: کرمان و تفکر اسماعیلیه در دوره الحاکم بامرالله، ترجمه: فریدون بدرهای، تهران: فروزان.
47
وزیری کرمانی، احمدعلیخان (1375). تاریخ کرمان، تصحیح: محمدابراهیم باستانی پاریزی، تهران: ابنسینا.
48
هاجسن، مارشال (1383). فرقه اسماعیلیه، ترجمه: فریدون بدرهای، تهران: علمی و فرهنگی.
49
یاقوت حموی، شهابالدین (بیتا). معجم البلدان، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
50
ORIGINAL_ARTICLE
روششناسی شیخ حر عاملی در تبیین، تنظیم و اثبات عقاید
تبیین روشن و صحیح عقاید، تنظیم معقول و منطقی آموزههای اعتقادی و اثبات آنها برای مخاطب از وظایف اصلی متکلمان است. حر عاملی، متکلم اخبارگرای مکتب اصفهان، در آثار کلامی خود از روشهای متعددی در این سه مقام بهره برده است. در این پژوهش با مرور تمام آثار کلامی وی روشهایی را که او در این سه مقام استفاده کرده استخراج و استقصا کردهایم. حر عاملی در مقام تبیین از روشهایی همچون تعریف مفردات، ذکر مبانی، ذکر احتمالات و ذکر مثال و تشبیه استفاده کرده است. وی از روش ذکر تاریخچه سود نبرده است که شاید این نکته معلول کمتوجهی وی به منابع کلامی رایج و دیدگاههای فرق و مکاتب کلامی مخالف باشد. نیز در مقام تنظیم آموزههای اعتقادی، بر اساس مقتضای بحث، گاه تقدم و تأخر آموزهها در اثبات را ملاک عمل قرار داده، و گاه بر اساس تقدم آموزههای عقلی بر نقلی عمل کرده است. او در مقام اثبات گاه همچون متکلمان عقلگرای فلسفی به استدلالهای عقلی- فلسفی دست یازیده است. با وجود این، در مواضعی که برای اثبات یا رد یک عقیده هم به ادله مبتنی بر مقدمات عقلی دسترسی داشته و هم به ادلۀ نقلی، دسته دوم را ترجیح داده است. برای اثبات عقاید از براهین منطقی همچون برهان سبر و تقسیم، ذوحدین، خلف و نیز برهان انّی استفاده کرده است.
https://mazaheb.urd.ac.ir/article_42480_c787fa2865d97b2e0da05c1ff15db971.pdf
2017-09-01
31
48
روششناسی
کلام
حر عاملی
دفاع
تبیین
تنظیم
اثبات
ام البنین
خالقیان
o.khaleghian@gmail.com
1
دانش آموخته دکتری شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب
LEAD_AUTHOR
محمد
غفوری نژاد
ghafoori_n@yahoo.com
2
استادیار گروه شیعه شناسی ، دانشگاه ادیان و مذاهب
AUTHOR
قرآن کریم (1374). ترجمه: عبدالمحمد آیتی، تهران: انتشارات سروش، چاپ چهارم.
1
ابن فارس، ابی الحسین احمد (1404). معجم مقائیس اللغة، عبدالسلام محمد هارون، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول.
2
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب، احمد فارس صاحب الجوانب، بیروت: دار الفکر، الطبعة الثالثة.
3
اسلامی، رضا (1384). مدخل علم فقه، قم: مرکز مدیریت حوزههای علمیه قم، چاپ اول.
4
برنجکار، رضا (1387). کلام و عقاید، قم: سازمان مطالعه و تدوین کتب انسانی دانشگاهها (سمت)، چاپ اول.
5
برنجکار، رضا (1391). روششناسی علم کلام: اصول استنباط و دفاع در عقاید، قم: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، چاپ اول.
6
جبرئیلی، محمدصفر (1390). «مدارس کلامی شیعه امامی»، در: کلام اسلامی، ش79، ص37-51.
7
حائری، سید مهدی (1381). دایرةالمعارف تشیع، تهران: شهید سعید محبی، چاپ سوم.
8
حر عاملی، محمد بن حسن (1362). الایقاظ من الهجعة بالبرهان علی الرجعة، تهران: نوید، چاپ اول.
9
حر عاملی، محمد بن حسن (1376). الفصول المهمة فی أصول الأئمة علیهم السلام (تکملة الوسائل)، قم: مؤسسه معارف اسلامی امام رضا (ع)، چاپ اول.
10
حر عاملی، محمد بن حسن (1389). پیراستگیمعصومازفراموشیوخطا، محمد اصغرینژاد، قم: ادیان.
11
حر عاملی، محمد بن حسن (1402). الجواهر السنیة فی الاحادیث القدسیة، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، الطبعة الاولی.
12
حر عاملی، محمد بن حسن (1403). الفوائد الطوسیة، قم: المطبعة العلمیة، الطبعة الاولی.
13
حر عاملی، محمد بن حسن (1425 الف). إثبات الهداة بالنصوص والمعجزات، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، الطبعة الاولی.
14
حر عاملی، محمد بن حسن (1425 ب). کشف التعمیة فی حکم التسمیة: بحث روائی بجواز التصریح باسم المهدی فی عصر الغیبة، بیروت: دار الهادی، الطبعة الاولی.
15
حر عاملی، محمد بن حسن (1426). تواتر القرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیة، الطبعة الاولی.
16
حر عاملی، محمد بن حسن (1432). الرسالة الاثنی عشریة فی الرد علی الصوفیة، عباس الجلالی، قم: مؤسسه انصاریان للطباعة والنشر.
17
حر عاملی، محمد بن حسن (بیتا الف). بدایة الهدایة، نسخه خطی کتابخانه مجلس، شماره بازیابی ط 333.
18
حر عاملی، محمد بن حسن (بیتا ب). رسالة خلق الکافر، نسخه خطی کتابخانه مجلس، شماره بازیابی 1/3147.
19
حر عاملی، محمد بن حسن (بیتا ج). هدایة الامة الی الاحکام الائمة (ع)، نسخه خطی به شماره بازیابی 7282.
20
خالقیان، امالبنین (1394). روششناسی کلامی شیخ حر عاملی، رساله دکتری شیعهشناسی، استاد راهنما: محمد غفورینژاد، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
21
زبیدی، محمد بن محمد (1414). تاج العروس من جواهر القاموس، علی شیری، بیروت: دار الفکر، الطبعة الاولی.
22
سبحانی، جعفر (1422). موسوعة طبقات الفقهاء، قم: مؤسسه امام صادق (ع)، چاپ اول.
23
سبحانی، محمدتقی؛ رضایی، محمدجعفر (1391). «مدرسه کلامی اصفهان»، در: تاریخ فلسفه، س3، ش11، ص111-138.
24
غفورینژاد، محمد؛ خالقیان، امالبنین (1394). «روششناسی کلامی شیخ حر عاملی در مقام دفاع در حوزههای رد شبهات و رد مکاتب معارض»، در: تحقیقات کلامی، ش10، ص45-64.
25
قمی، شیخ عباس (1416). سفینة البحار و مدینة الحکم والآثار، تهران: دار الاسوة، الطبعة الثانیة.
26
ORIGINAL_ARTICLE
سید محمد گیسودراز و نقد نظریه وحدت وجود ابنعربی
نظریه وحدت وجود یکی از بنیادیترین مسائلی است که در حوزه تصوف و عرفان اسلامی مطرح شده است. از دیدگاه عارفان، وجود حقیقی مخصوص ذات حق بوده و ممکنات تجلی آن وجود حقیقی هستند. با ظهور ابنعربی، در سدۀ هفتم این نظریه از تبیینهای دقیقتری برخوردار شد، و بنمایه اصلی نظام عرفانی وی را تشکیل داد. سیّد محمد گیسودراز، از عرفای مهم سدۀ نهم در شبهقاره هند، با این نظریه مخالفت کرده است. در این مقاله، پس از اشاره به احوال و آثار گیسودراز و وضعیت زمانه وی، انتقاداتش درباره نظریه وحدت وجود را بررسی کردهایم. در نهایت بر آنیم که گیسودراز به واسطۀ فضای تنزیهی غالب بر افکارش، اعتقادش به لزوم تفکیک بین اعتقادات دین اسلام و آیین هندو، راهنیافتن به عمق کلام ابنعربی درباره وجود مطلق مقسمی، و خلط میان اعتبارات وجود، گفتار وی در موضوع وحدت وجود را نقد کرده و به پیروی از علاءالدوله سمنانی، قائل به وحدت شهود شده است.
نظریه وحدت وجود یکی از بنیادیترین مسائلی است که در حوزه تصوف و عرفان اسلامی مطرح شده است. از دیدگاه عارفان، وجود حقیقی مخصوص ذات حق بوده و ممکنات تجلی آن وجود حقیقی هستند. با ظهور ابنعربی، در سدۀ هفتم این نظریه از تبیینهای دقیقتری برخوردار شد، و بنمایه اصلی نظام عرفانی وی را تشکیل داد. سیّد محمد گیسودراز، از عرفای مهم سدۀ نهم در شبهقاره هند، با این نظریه مخالفت کرده است. در این مقاله، پس از اشاره به احوال و آثار گیسودراز و وضعیت زمانه وی، انتقاداتش درباره نظریه وحدت وجود را بررسی کردهایم. در نهایت بر آنیم که گیسودراز به واسطۀ فضای تنزیهی غالب بر افکارش، اعتقادش به لزوم تفکیک بین اعتقادات دین اسلام و آیین هندو، راهنیافتن به عمق کلام ابنعربی درباره وجود مطلق مقسمی، و خلط میان اعتبارات وجود، گفتار وی در موضوع وحدت وجود را نقد کرده و به پیروی از علاءالدوله سمنانی، قائل به وحدت شهود شده است.
https://mazaheb.urd.ac.ir/article_111315_500270da66ecac86c12f1ea95bb54bc7.pdf
2017-08-23
49
68
گیسودراز
ابنعربی
وحدت وجود
وحدت شهود
عرفان اسلامی
حامد
ناجی اصفهانی
hamed.naji@gmail.com
1
استادیار گروه فلسفه دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
مرتضی
کربلایی
karbalaei.morteza@gmail.com
2
دانش آموخته رشته دکتری تصوف و عرفان اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابن ترکه اصفهانی، صائنالدین (1381). تمهید القواعد، مقدمه و تصحیح و تعلیق: سید جلالالدین آشتیانی، قم: بوستان کتاب.
2
ابنعربی، محییالدین (1370). فصوص الحکم، تعلیقات: ابوالعلاء عفیفی، تهران: انتشارات الزهرا.
3
ابنعربی، محیی الدین (بیتا). الفتوحات المکیة، بیروت: دار صادر.
4
اخلاقی، مرضیه (1382). «وحدت وجود و وحدت شهود»، در: حکمت سینوی، س8، ش26 و 27، ص86-111.
5
آریا، غلامعلی (1365). طریقه چشتیه در هند و پاکستان، تهران: کتابفروشی زوار.
6
برزگر، محمد (1380). «گیسودراز»، دانشنامه زبان و ادب فارسی در شبهقاره (هند، پاکستان، بنگلادش)، به سرپرستی: حسن انوشه، تهران: بینا.
7
جامی، عبدالرحمن (1370). نفحات الانس فی حضرات القدس، مقدمه و تصحیح و تعلیقات: محمود عابدی، تهران: مؤسسه اطلاعات.
8
جوادی آملی، عبدالله (1387). عین نضاخ (تحریر تمهید القواعد)[ابنترکه]، تحقیق و تنظیم: حمید پارسانیا، قم: مرکز نشر اسراء.
9
حسینی، سید اکبر (1365). تبصرة الاصطلاحات الصوفیة، به تصحیح و اهتمام: سید عطاحسین صاحب، حیدرآباد دکن، چاپ سنگی.
10
الحسینی، عبدالحی بن فخرالدین (1371/1951). نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر، حیدرآباد دکن: مطبعة مجلس دائرة المعارف عثمانی.
11
رِضوی، سید اطهر عباس (1380). تاریخ تصوف در هند، ترجمه: منصور معتمدی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ج1.
12
رِضوی، سید اطهر عباس (1391). «چشتیه»، در: جلوههای معنویت در جهان اسلام، تهیه و تدوین: سید حسین نصر، ترجمه: فاطمه شاهحسینی، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
13
رفیعی قزوینی، سید ابوالحسن (1367). مجموعه رسائل و مقالات فلسفی، تصحیح و مقدمه: غلامحسین رضانژاد، تهران: انتشارات الزهراء.
14
سرور، غلام (1894). خزینة الأصفیاء، لاهور: مطبع کانپور.
15
سمنانی، رکنالدین احمد بن محمد بن احمد (1362). العروة لاهل الخلوة والجلوة، تصحیح: نجیب مایل هروی، تهران: مولی.
16
سمنانی، رکنالدین احمد بن محمد بن احمد (1369). مصنفات فارسی، به اهتمام: نجیب مایل هروی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
17
سمنانی، رکن الدین احمد بن محمد بن احمد (1366)، چهل مجلس یا رساله اقبالیه، تحریر: امیر اقبالشاه ابن سابق سجستانی، مقدمه، تصحیح و تعلیقات: نجیب مایل هروی، تهران: ادیب.
18
صدیقی، محمد سلیمان (1369). «پیدایش و گسترش سلسله چشتی در دکن»، ترجمه: محسن مدیر شانهچی، در: مجله دانش، ش23، ص44-50.
19
غوثی شطاری، محمد (1994). گلزار ابرار: تذکره صوفیا و علما، مرتّبه محمد ذکی، پتنه، خدابخش، دهلی: اورینتل پبلک لابریری.
20
فرشته، محمد قاسم بن غلامعلی (1301/1884). تاریخ فرشته (گلشن ابراهیمی)، کانپور، چاپ سنگی.
21
فناری، محمد بن حمزه (1374). مصباح الانس، تصحیح: محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
22
قونوی، صدرالدین (1362). نصوص، تصحیح: سید جلالالدین آشتیانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
23
قونوی، صدرالدین (1381). اعجاز البیان فی تفسیر ام القرآن، تصحیح: سید جلالالدین آشتیانی، قم: بوستان کتاب.
24
قیصری، محمدداوود (1375). شرح فصوص الحکم، تصحیح: سید جلالالدین آشتیانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
25
گیسودراز، صدرالدین ابوالفتح سید محمد حسینی (1350). اسمار الاسرار، به تصحیح و تحشیه: سید عطاحسین صاحب، حیدرآباد دکن، چاپ سنگی.
26
گیسودراز، صدرالدین ابوالفتح سید محمد حسینی (1360 الف). دیوان المسمی به انیس العشاق، به تصحیح و اهتمام: سید عطاحسین صاحب، حیدرآباد دکن، چاپ سنگی.
27
گیسودراز، صدرالدین ابوالفتح سید محمد حسینی (1360 ب). رساله استقامة الشریعة بطریق الحقیقة (مجموعه یازده رسائل)، به تصحیح و اهتمام: سید عطاحسین صاحب، حیدرآباد دکن، چاپ سنگی.
28
گیسودراز، صدرالدین ابوالفتح سید محمد حسینی (1360 ج). رساله تفسیر سوره فاتحه (مجموعه یازده رسائل)، به تصحیح و اهتمام: سید عطاحسین صاحب، حیدرآباد دکن، چاپ سنگی.
29
گیسودراز، صدرالدین ابوالفتح سید محمد حسینی (1360 د). رساله حدائق الانس (مجموعه یازده رسائل)، به تصحیح و اهتمام: سید عطاحسین صاحب، حیدرآباد دکن، چاپ سنگی.
30
گیسودراز، صدرالدین ابوالفتح سید محمد حسینی (1361). شرح رساله قشیریه، به تصحیح و اهتمام: حافظ سید عطاحسین صاحب، حیدرآباد دکن، چاپ سنگی.
31
گیسودراز، صدرالدین ابوالفتح سید محمد حسینی (1362 الف). جواهر العشاق المعروف به شرح رسالة غوث الاعظم عبد القادر گیلانی، به تصحیح و اهتمام: سید عطاحسین صاحب، حیدرآباد دکن، چاپ سنگی.
32
گیسودراز، صدرالدین ابوالفتح سید محمد حسینی (1362 ب). مکتوبات، به تصحیح و اهتمام: سید عطاحسین صاحب، حیدرآباد دکن، چاپ سنگی.
33
گیسودراز، صدرالدین ابوالفتح سید محمد حسینی (1364). شرح زبدة الحقایق المعروف به شرح تمهیدات، به تصحیح و اهتمام: سید عطاحسین صاحب، حیدرآباد دکن، چاپ سنگی.
34
گیسودراز، صدرالدین ابوالفتح سید محمد حسینی (1366). کتاب العقاید، به تصحیح و اهتمام: حافظ سید عطاحسین صاحب، حیدرآباد دکن، چاپ سنگی.
35
گیسودراز، صدرالدین ابوالفتح سید محمد حسینی (بیتا). جوامع الکلم، به تصحیح و تحشیه: محمد حامد صدیقی، گلبرگه [هند]، چاپ سنگی، مطبع انتظامی پریس.
36
محدث دهلوی، عبدالحق (1383). اخبار الاخیار فی اسرار الابرار، تصحیح: علیم اشرفخان، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
37
ORIGINAL_ARTICLE
نقد رویکرد ابنتیمیه در منهاج السنه در باب مقام علمی امام علی (ع) بر اساس متون اهل سنت
بنتیمیه در منهاج السنة با در پیشگرفتن شیوه انکار و تضعیفِ اسناد روایات یا منحرفکردن خطاب روایات از علی (ع) و توجهدادن آن به اشخاص دیگر، در صدد بیپایه و اساس نشاندادن نظر شیعیان، درباره مقام علمی علی (ع) برآمده است، تا جایی که در این مسیر با تکیه بر روایات جعلی و غیرواقعی، نهایت تلاش خود را کرده تا مقام علمی صحابه را بر علی (ع) رجحان دهد؛ لذا در این نوشتار بر آنیم با توجه به فراوانی منابع و ثبت وقایع تاریخی در لابهلای متون اهل سنت، حقیقت را که خلاف گفتههای ابنتیمیه است، ثابت کنیم و نشان دهیم تا چه اندازه در قبال علی (ع) عناد داشته و تمام همت خود را صرف قلب و تدلیس واقعیاتی میکند که مورخان و محدثان آنها را ثبت و ضبط کردهاند.
https://mazaheb.urd.ac.ir/article_111260_c54d173987280a6f91ee20c5c1f13dab.pdf
2016-08-31
69
84
امام علی (ع)
ابنتیمیه
منهاج السنه
علم امام
انکار روایات
محمدرضا
باغبانزاده امشه
mr.baghbanzadeh@gmail.com
1
استادیار گروه معارف دانشگاه گیلان
LEAD_AUTHOR
محمد هادی
غفاری
mhghaffari@guilan.ac.ir
2
عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابن ابی الحدید (1404). شرح نهج البلاغه، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثانیة، ج1، 2، 12، 16، 18.
2
ابن اثیر (بیتا). اسد الغابة، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج4.
3
ابن ادریس، شهاب الدین احمد (1994). الذخیرة، تحقیق: محمد حجی، بیروت: دار الغرب، ج3.
4
ابن الوردی، زین الدین (1417). تاریخ ابن الوردی، بیروت: دار الکتب العلمیة، ج1.
5
ابن بطال، علی بن خلف (1423). شرح صحیح بخاری، ریاض: مکتبة الرشد السعودیة، ج10.
6
ابن تیمیة الحرانی، أحمد بن عبد الحلیم (1406). منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعة القدریة، محقق: محمد رشاد سالم، بیجا: جامعة الامام محمد بن سعود الاسلامیة، ج4، 7، 8.
7
ابن حجر العسقلانی، شهاب الدین أحمد بن علی (1379). فتح الباری فی شرح صحیح البخاری، بیروت: دار المعرفة، ج10.
8
ابن حجر العسقلانی، شهاب الدین أحمد بن علی (1416). تقریب التهذیب، بیروت: مؤسسة الرسالة، ج1، 7.
9
ابن حنبل، احمد (1415). مسند احمد بن حنبل، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة، ج6.
10
ابن درید، ابی بکر محمد بن حسن (1384). ترتیب جمهرة اللغة، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیة، ج1.
11
ابن سعد، محمد (1410). طبقات الکبری، بیروت: دار الکتب العلمیة، ج2.
12
ابن عبد البر، یوسف بن عبدالله محمد (1415). الاستیعاب فی اسماء الاصحاب، بیروت: دار الکتب العلمیة، ج3.
13
ابن عبد ربه، ابو عمر (1404). العقد الفرید، بیروت: دار الکتب العلمیة، ج4.
14
ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل (1413). البدایة والنهایة، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج7.
15
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1406). تفسیر ابن کثیر، بیروت: دار الکتب العلمیة، ج4.
16
ابن منظور، محمد بن مکرم (1995). لسان العرب، بیروت: دار احیاء التراث العربی: مؤسسة التاریخ العربی، ج11.
17
اصفهانی، أبو نعیم أحمد بن عبدالله (بیتا). حلیة الأولیاء و طبقات الأصفیاء، بیروت: دار الکتب العلمیة، ج1.
18
بخاری، محمّد بن اسماعیل (1414). صحیح بخاری، دمشق: دار ابن کثیر، الطبعة الخامسة، ج5، 6.
19
تفتازانی، مسعود بن عمر سعد الدین (1998). شرح المقاصد، بیروت: عالم الکتب، ج2.
20
جاحظ، عمرو بن بحر (1374). مطلوب کل طالب من کلام علی بن ابی طالب، شرح: رشید وطواط، تهران: انتشارات نهج البلاغه.
21
جاحظ، عمرو بن بحر (بیتا). البیان والتبیین، بیروت: دار الکتب العلمیة، ج2.
22
جوینی خراسانی، ابراهیم بن محمد (1398). رائد السمطین، بیروت: مؤسسة المحمودی للطباعة والنشر، ج1.
23
حاکم النیسابوری، ابو عبدالله (1418). المستدرک علی الصحیحین، بیروت: دار المعرفة، ج2، 3.
24
حسکانی، عبیدالله بن عبدالله (1411). شواهد التنزیل، قم: مجمع احیاء الثقافة الاسلامیة، ج1.
25
حلی، حسن بن یوسف (1371). باب حادی عشر، شرح: فاضل مقداد، ترجمه: عقیقی بخشایشی، قم: دفتر نشر نوید اسلام.
26
خوارزمی، الموفق بن أحمد بن محمّد المکی (1421). المناقب، بیجا: مؤسسة النشر الاسلامی.
27
ذهبی، شمس الدین (1408). تاریخ الاسلام، بیروت: دار الکتاب العربی، ج3.
28
رازی، فخر (بیتا). التفسیر الکبیر، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة، ج21.
29
زمخشری، جار الله محمود بن عمر (1415). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، قم: نشر البلاغة، ج3.
30
سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن (1411). الدر المنثور فی التفسیر المأثور، بیروت: دار الکتب العلمیة، ج1، 6.
31
سیوطی، عبدالرحمن ابن ابی بکر (1952). تارخ الخلفاء، تحقیق: محمد محیی الدین عبد الحمید، مصر: مطبعة السعادة، ج1.
32
شهرستانی، عبدالکریم (بیتا). الملل والنحل، بیجا: مؤسسة الحلبی، ج1.
33
طبری، محمّد بن جریر (1415). جامع البیان عن تأویل آی القرآن؛ تفسیر الطبری، بیروت: دار الفکر، ج29.
34
الطریحی، فخرالدین (1408). مجمع البحرین، تحقیق: سید احمد حسینی، بیجا: مکتب النشر الثقافة الاسلامیة، ج2.
35
غزالی، ابو حامد محمد بن محمد (بیتا). احیاء علوم الدین، بیروت: دار المعرفة، ج2.
36
قرطبی، ابو عبدالله (1964). تفسیر قرطبی (الجامع لاحکام القرآن)، تحقیق: أحمد البردونی و إبراهیم أطفیش، قاهره: دار الکتب المصریة، ج1، 15.
37
قندوزی، سلیمان بن ابراهیم (1417). ینابیع المودة، قم: منشورات شریف رضی، ج1، 2.
38
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج5.
39
المعافری، محمد بن عبد الله (1428). مسالک فی شرح موطأ مالک، شرح: محمد بن الحسین السلیمانی و عائشة بنت الحسن السلیمانی، بیجا: دار العرب الاسلامی، ج6.
40
نیآوردی، ابوالحسن (1987). اعلام النبوة، بیروت: دار الکتب العربی، ج1.
41
هندی، علی المتقی ابن حسام الدین (1364). کنز العمال، حیدرآباد: دائرة المعارف العثمانیة، ج6.
42
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل و نقد دلایل ابوالفضل برقعی درباره قرآنبسندگی در هدایت بشر
ابوالفضل برقعی از عالمان معاصر شیعه ایران است که دیدگاههای خاصی دارد و در برخی آثار متأخر خود به اهل سنت و گاه وهابیت گراییده است. این گرایش تا جایی است که برخی کتب او را عربستان سعودی منتشر کرده است. از جمله افکار او اعتقاد به قرآنبسندگی در هدایت بشر است؛ به این معنا که قرآن برای هدایت انسانها کافی است و بدون احادیث معصومان (ع) نیز هدایت کامل حاصل میشود. مقاله حاضر به تحلیل و نقد ادله او در این زمینه میپردازد. وی برای این نظریه به آیات قرآن، روایات پیامبر (ص) و امامان (ع) و برخی ادله جامعهشناختی استناد میکند و دلیل عقلی نمیآورد. «وجود تمام احکام، معارف و مایحتاج بشر در قرآن»، «انحصار هدایت بشر در قرآن» و «مرجعیت قرآن در رفع اختلافات» برخی از مهمترین دلایل او برای کفایت قرآن است که در این مقاله نقد، و نظریه قرآنبسندگی او رد شده است
https://mazaheb.urd.ac.ir/article_111263_54d04cad425e2c13ae999dfd4c0e5bb4.pdf
2016-08-31
85
102
قرآنبسندگی
کفایت قرآن
هدایت بشر
برقعی
فریدون
محمدی فام
hosseinfam110@gmail.com
1
دانش آموخته دکتری مذاهب کلامی؛ دانشگاه ادیان و مذاهب
LEAD_AUTHOR
مهدی
فرمانیان
m.farmanian@chmail.ir
2
رییس دانشکده مذاهب؛ دانشگاه ادیان و مذاهب.
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابن بابویه (صدوق)، محمد بن علی (1395). کمال الدین و تمام النعمة، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
2
اسعدی، محمد (1385). «جریانشناسی قرآنبسندگی در دو قرن اخیر؛ نگاهی به شبهقاره هند و کشورهای عربی»، در: حدیث اندیشه، ش1، ص95-106.
3
الهیبخش، خادم الحسین (1409). القرآنیون و شبهاتم حول السنة، الطائف: مکتبة الصدیق.
4
برقعی، ابوالفضل (1387). تضاد مفاتیح الجنان با آیات قرآن، عربستان سعودی: دار الآل والصحب، الطبعة الاولی.
5
برقعی، ابوالفضل (بیتا الف). احکام القرآن: شامل کلیه احکام فقهی و عقاید اسلامی که از متن قرآن استخراج و با آیات آن منطبق شده است، تهران: عطایی.
6
برقعی، ابوالفضل (بیتا ب). اصول دین از نظر قرآن و مستند به آیات آن، عربستان سعودی: بینا.
7
برقعی، ابوالفضل (بیتا ج). تابشی از قرآن، بیجا: بینا.
8
برقعی، ابوالفضل (بیتا د). حقیقة العرفان یا تفتیش، بیجا: بینا، چاپ دوم.
9
برقعی، ابوالفضل (بیتا ه). درسی از ولایت، بیجا: بینا.
10
برقعی، ابوالفضل (بیتا و). عقل و دین، بیجا: بینا.
11
برقعی، ابوالفضل (بیتا ز). قرآن برای همه، عربستان سعودی: بینا.
12
برقعی، ابوالفضل (بیتا ح). گلشن قدس، بیجا: بینا.
13
جبرئیلی، محمدصفر (1391). سیری در تفکر کلامی معاصر، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول.
14
جوادی آملی، عبدالله (1381). تسنیم، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ اول.
15
حر عاملی، محمد بن حسن (1409). وسائل الشیعة، تحقیق: مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
16
حسن بن علی (امام عسکری (ع)) (1409). التفسیر المنسوب إلی الامام الحسن العسکری علیه السلام، تحقیق: مدرسة امام مهدی علیه السلام، قم: مدرسة الامام المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف.
17
روشنضمیر، محمدابراهیم (1390). جریانشناسی قرآنبسندگی، تهران: انتشارات سخن.
18
شریف الرضی، محمد بن حسین (1414). نهج البلاغة، تحقیق: صبحی صالح، قم: هجرت، چاپ اول.
19
طباطبایی، محمدحسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
20
طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: محمدجواد بلاغی، تهران: انتشارات ناصرخسرو، چاپ سوم.
21
طوسی، محمد بن حسن (1408). التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثانیة، ج6.
22
فخر رازی، محمد بن عمر (1420). مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة، ج25.
23
کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1407). الکافی، تحقیق: علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ج2.
24
کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1429). الکافی، تحقیق: دار الحدیث؛ قم: دار الحدیث، چاپ اول، ج1.
25
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
26
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة، ج5
27
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل رویکردهای عرفانی ـ اجتماعی سعدی شیرازی
سعدی و افکارش از دیرباز محل مناقشهای مهم بوده است: سعدی عارف است یا خیر؟ عرفان در نگاه او چه نسبت و کارکردی با اجتماع و جامعهاش دارد؟ و وقتی از عشق، به مثابه پرکاربردترین واژۀ کلیدی در آثارش، سخن میگوید از عشقی زمینی سخن میراند یا آسمانی؟ مقالۀ حاضر دو بخش عمده دارد؛ بخش نخست نگاههای برخی منتقدان و طرفداران سعدی را بررسی اجمالی میکند تا فضای سعدیستیزی دگرباره یادآور خوانندۀ محترم شود. پارۀ دوم در دو زیربخش، جایگاه عرفانی سعدی و مؤلفههای عرفانی- اجتماعی او را بازخوانی و بازنمایی میکند. زیربخشِ اول معطوف به بررسی اسنادِ تاریخی است که از مقام عرفانی وی پرده برمیدارد. زیربخشِ دیگر، برخی مؤلفههای عرفانی، مانند عشق، آزادگی، سماع، عبادت عاشقانه و وحدتگرایی را در آثار سعدی میکاود و از آن میانه در پی شفافسازی جنس عرفان و فضای خاص معرفتی او و ارتباط و نسبت عرفان وی با اخلاق و مناسبات اجتماعی است.
https://mazaheb.urd.ac.ir/article_111285_a858399042b50bd455a9da03fc068c94.pdf
2016-08-31
103
128
سعدی
تصوف
عشق
مؤلفههای عرفانی ـ اجتماعی
سعدیستیزی
رضا
الهیمنش
elahimanesh@urd.ac.ir
1
استادیار گروه تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم
AUTHOR
نعیمه
ابراهیمی علویجه
nebrahimi83@gmail.com
2
دانشجوی رشته تصوف و عرفان اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب
AUTHOR
ایمان
امینی
imanamini929@yahoo.com
3
دانشجوی دکتری رشته تصوف و عرفان اسلامی؛ دانشگاه ادیان و مذاهب
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابن فوطی شیبانی، کمال الدین (1416). مجمع الآداب فی معجم الالقاب، تصحیح: محمّد الکاظم، قم: مؤسسة الطباعة والنشر وزارة الثقافة والارشاد الاسلامی.
2
اته، هرمان (1356). تاریخ ادبیات فارسی، ترجمه: رضازادۀ شفق، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
3
اعوانی، غلامرضا (1392). «مذهب عشق الاهی در غزلیات سعدی»، در: سعدیشناسی، ش16، ص33ـ51.
4
افشار، ایرج (1360). فتوّتنامه آهنگران، در: فرخنده پیام، مشهد: دانشگاه فردوسی.
5
افشار، ایرج (1372). فتوّتنامه سقایان، در: نامواره محمود افشار، تهران: موقوفات محمود افشار.
6
امداد، حسن (1377). جدال مدعیان با سعدی، شیراز: نشر نوید.
7
براون، ادوارد (1366). تاریخ ادبیات ایران از فردوسی تا سعدی، ترجمه: غلامحسین صدری، تهران: نشر مروارید.
8
برزگر، محمّدرضا (1382). شاخ نبات حافظ، تهران: نشر زوّار.
9
پارسینژاد، ایرج (1380). روشنگران ایرانی و نقد ادبی، تهران: نشر سخن.
10
جامی، عبدالرحمن (1386). نفحات الانس من حضرات القدس، تصحیح: محمود عابدی، تهران: نشر سخن.
11
جنید شیرازی، معینالدین (1366). شدّ الازار فی حط الاوزار عن زوّار المزار، تصحیح: محمّد قزوینی و عباس اقبال، تهران: نشر اطلاعات.
12
خلیلیان، مهدی (1369). شرح عشق، بیجا: مرکز چاپ و تبلیغات اسلامی.
13
خویی، اسماعیل (1356). جدال با مدّعی، گفتوگو از: علیاصغر ضرابی، تهران: نشر جاویدان.
14
دشتی، علی (1364). قلمرو سعدی، تهران: نشر اساطیر.
15
رستگار، منصور (1375). مقالاتی درباره زندگی و شعر سعدی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
16
زرینکوب، عبدالحسین (1362). با کاروان حلّه، تهران: انتشارات جاویدان.
17
زرینکوب، عبدالحسین (1363). جستوجو در تصوّف ایران، تهران: انتشارات امیرکبیر.
18
زنجانی، عمید (1364). «تأثیر متون و فرهنگ اسلامی بهویژه قرآن در آثار سعدی»، در: ذکر جمیل سعدی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
19
سعدی، مصلح بن عبدالله (1335). رساله عقل و عشق، درج در کلّیات سعدی، بمبئی: مطبع سپهر.
20
سعدی، مصلح بن عبدالله (1373). کلّیات، تصحیح: محمّدعلی فروغی، تهران: انتشارات نگاه.
21
سمرقندی، دولتشاه (1382). تذکرة الشعرا، به اهتمام: ادوارد براون، تهران: نشر اساطیر.
22
شاملو، احمد (1350). برگزیده شعرها، تهران: بامداد، ج۲.
23
صدوق، محمّد بن علی ابن بابویه (بیتا). معانی الاخبار، قم: مکتبة المفید.
24
صفا، ذبیحالله (1363). تاریخ ادبیات در ایران، تهران: انتشارات فردوسی.
25
عقدایی، تورج (1388). «نقد اجتماعی و آسیبشناسی تصوّف در بوستان سعدی»، در: فصلنامه تخصصی عرفان، ش19، ص51-74.
26
فتی، هوشنگ (1378). «سعدی و شیخ دانای مرشد ـ شهاب»، در: سعدیشناسی، ش2، ص196ـ210 .
27
فرغانی، سیفالدین (1366). دیوان اشعار، به کوشش: ذبیحالله صفا، تهران: انتشارات فردوسی.
28
کاشانی، عزّالدین محمود (1376). مصباح الهدایة و مفتاح الکفایة، تصحیح: جلالالدین همایی، قم: نشر هما.
29
لعلی بدخشی، میرزا لعل بیگ (1376). ثمراتالقدس من شجرات الانس، تصحیح: سیّد کمال حاجسیّدجوادی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
30
ماسه، هانری (1364). تحقیق درباره سعدی، ترجمه: محمّدحسن مهدوی و غلامحسین یوسفی، تهران: انتشارات توس.
31
محمّدی، کاظم (1381). جدال تاریخی عقل و عشق، تهران: نشر هوش و ابتکار.
32
مولوی، جلالالدین محمد (1382). مثنوی معنوی، تصحیح: توفیق ه. سبحانی، تهران: نشر روزنه.
33
نعمانی، شبلی (1363). شعر العجم، تهران: انتشارات دنیای کتاب.
34
یوشیج، نیما (1368). درباره شعر و شاعری، به کوشش: سیروس طاهباز، تهران: نشر دفترهای زمانه.
35
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی مقایسهای حجیت قاعده لطف از منظر ملااحمد نراقی و استاد جعفر سبحانی
یکی از قواعدی که در علم کلام از آن بحث میشود، قاعده لطف است. این قاعده در اصطلاح کلامی عبارت است از گونهای رفتار و فعل که علیرغم فقدان اضطرار و الزام، مطیع را به طاعت نزدیک و از سرپیچی دور میکند. تشخیص مصادیق و لزوم وجوب آن بر خداوند را قاعده لطف مینامند. اهمیت این قاعده به حدی است که پس از قاعده حسن و قبح عقلی مهمترین قاعده کلامی عدلیه محسوب میشود. یکی از مسائل غامض در این حوزه، معیار تشخیص مصادیق و انطباق آنها با قاعده لطف است که سبب اختلاف نظر محققان در این باب شده است. ملااحمد نراقی، به عنوان یکی از دانشمندان و متکلمان برجسته جهان تشیع، تشخیص قطعی این قاعده را به علت فقدان احاطه بشر ناممکن میداند، در حالی که جعفر سبحانی، از دانشمندان و متکلمان معاصر، تشخیص قطعی آن را به علت حجیت یقین انسان معتبر میشمارد. در این مقاله میکوشیم پس از بررسی و موشکافی دقیق قاعده لطف، به بررسی مقایسهای مقدمات استدلال و نتایج دیدگاه این دو شخصیت کلامی در این زمینه بپردازیم.
https://mazaheb.urd.ac.ir/article_42491_34c7a8551d2b4851dffb732c506e53cc.pdf
2017-09-01
129
142
لطف
قاعده لطف
حجیت
ملااحمد نراقی
جعفر سبحانی
حسین
فلاحی اصل
falahi.h@lu.ac.ir
1
استاد یار گروه معارف اسلامی دانشگاه لرستان
LEAD_AUTHOR
اشعری، ابوالحسن علی بن اسماعیل (1400). مقالات الاسلامیین واختلاف المصلین، بیجا: دار النشر.
1
بحرانی، ابن میثم (1386). قواعد المرام فی علم الکلام، به اهتمام: محمود مرعشی، قم: انتشارات کتابخانه عمومی آیتالله مرعشی نجفی.
2
تهانوی، محمد تقی (1996). موسوعة کشاف الاصطلاحات الفنون والعلوم، بیروت: مکتبة لبنان.
3
حلی، جمال الدین (بیتا). کشف المراد، تعلیقه: جعفر سبحانی، قم: مؤسسه امام صادق (ع).
4
خراسانی (آخوند)، محمد کاظم (1409). کفایة الاصول، قم: مؤسسه آل البیت.
5
خمینی، سید مصطفی (1376). تحریرات الاصول، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
6
دهخدا، علیاکبر (1377). لغتنامه دهخدا، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
7
سبحانی، جعفر (1375). تعلیقه بر کشف المراد، قم: مؤسسه امام صادق (ع)، چاپ اول.
8
سبحانی، جعفر (1412). الالهیات علی هدی الکتاب والسنة والعقل، تهران: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیة.
9
سبحانی، جعفر (1414). المحصول فی علم الاصول، قم: مؤسسه امام صادق (ع).
10
سرخسی، ابوبکر محمد بن احمد بن أبیسهل (1387). أصول السرخسی، قم: مؤسسه فرهنگی و اطلاعرسانی تبیان.
11
شعرانی، ابوالحسن (1398). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد خواجه نصیرالدین طوسی و علامه حلی، ترجمه و شرح: ابوالحسن شعرانی، تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
12
عمید، حسن (1363). فرهنگ لغت، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
13
فیاض لاهیجی، عبدالرزاق (1372). گوهر مراد، تصحیح: زین العابدین قربانی لاهیجی،؛ تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
14
معین، محمد (1363). فرهنگ معین،تهران، موسسه انتشارات امیرکبیر
15
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1372). النکت الاعتقادیة، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
16
موسوی خمینی، روحالله (1373). انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایة، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
17
نراقی، ملا احمد (1417). عوائد الایام، قم: مرکز النشر اتباع لمکتب الاعلام الاسلامی.
18
ORIGINAL_ARTICLE
آیین گنوسی و تأثیرات آن بر عقاید عارفان مسلمان
آیین گنوسی را کیشی عرفانی دانستهاند که دارای عقایدی تلفیقی است و فرقههای گوناگونی دارد، از جمله: مانویت، صابئین مَندایی، شمعونیان، و مرقیونیان. دوران شکلگیری و ظهور و بروز این آیین را از قرن دوم پیش از میلاد تا قرن سوم میلادی دانستهاند. به عقیده گنوسیان، روح انسان در این دنیا اسیر است و راه نجات و رهایی او دستیابی به گنوسیس یا همان معرفت نجاتبخش است، که فرستادگان الاهی و منجیان آسمانی برای انسان به ارمغان میآورند و راه کسب اینگونه معرفت اشراقات قلبی است. عدهای معتقدند آیین گنوسی بر فرهنگ و تفکر عارفان روزگار اسلامی تأثیراتی نهاده است. در این مقاله، نخست تاریخچه مختصری از این آیین میآوریم و به اصول اعتقادی آنان اشاراتی خواهیم داشت. سپس به تأثیرات این آیین بر عقاید عرفای مسلمان اشاره میکنیم. با بررسی صورتگرفته میتوان پذیرفت که عارفان مسلمان در برخی عقاید از آرای گنوسی تأثیر پذیرفتهاند.
https://mazaheb.urd.ac.ir/article_111271_a13f6d98c4c751528b21dfe254ea1169.pdf
2017-08-23
143
159
کیش گنوسی
عرفان اسلامی
آیین مانوی
عارفان مسلمان
معرفت
فرشته
جعفری
fereshte.jafari7@gmail.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق
LEAD_AUTHOR
محسن
عامری
mohsenamerishah@yahoo.com
2
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی؛ دانشگاه آزاد واحد نراق
AUTHOR
ابن ندیم، محمد بن اسحاق (1381). الفهرست، ترجمه: محمدرضا تجدد، تهران: اساطیر.
1
ابو نصر سراج، عبد الله بن علی (1382). اللمع فی التصوف، تصحیح: رینولد نیکلسون، ترجمه: مهدی محبتی، تهران: اساطیر.
2
اسماعیلپور، ابوالقاسم (1381). اسطوره آفرینش در آیین مانی (ویراست دوم با گفتاری در عرفان مانوی)، تهران: کاروان.
3
اسماعیلپور، ابوالقاسم (5/9/1379). «نگاهی نو به فرهنگ ایرانی: با یادکردی از مهرداد بهار»، در: نشریه همشهری.
4
ام الکتاب (1392). ویرایش ولادیمیر ایوانف؛ به کوشش: ب. بینیاز، کلن: پویا.
5
ایلخانی، محمد (1374). «مذهب گنوسی»، در: معارف، ش34 و 35، ص16-31.
6
بهار، مهرداد (1388). ادیان آسیایی، تهران: چشمه، چاپ هشتم.
7
پورنامداریان، تقی (1390). عقل سرخ: شرح و تأویل داستانهای رمزی سهروردی، تهران: سخن.
8
تقیزاده، حسن (1383). مانیشناسی: پژوهشها و ترجمهها، به کوشش: ایرج افشار، تهران: توس.
9
جعفر بن منصور الیمن (1404). الکشف، تحقیق: مصطفی غالب، بیروت: دار الاندلس.
10
جعفری، فرشته (1392). بررسی تطبیقی آیین گنوسی و عرفان اسلامی، پایاننامه دکتری، استادان راهنما: علیمحمد سجادی، احمد خاتمی، استادان مشاور: محمد غلامرضایی، ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: دانشکده ادبیات دانشگاه شهید بهشتی.
11
جلالی نایینی، محمدرضا (1384). ثنویان در عهد باستان، تهران: طهوری.
12
دکره، فرانسوا (1383). مانی و سنت مانوی، ترجمه: عباس باقری، تهران: نشر فرزان، چاپ دوم.
13
دهخدا، علیاکبر (1389). لغتنامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه لغتنامه دهخدا.
14
رئوفیمهر، محمد (1385). «ترجمه قصیده عینیه ابنسینا»، در: حافظ، ش35، ص40-41.
15
زرینکوب، عبدالحسین (1389 الف). ارزش میراث صوفیه، تهران: امیرکبیر، چاپ چهاردهم.
16
زرینکوب، عبدالحسین (1389 ب). دنبالۀ جستوجو در تصوف ایران، تهران: امیرکبیر، چاپ هشتم.
17
زرینکوب، عبدالحسین (1390 الف). تصوف ایرانی در منظر تاریخی آن، ترجمه: مجدالدین کیوانی، تهران: سخن، چاپ سوم.
18
زرینکوب، عبدالحسین (1390 ب). جستوجو در تصوف ایران، تهران: امیرکبیر، چاپ دوازدهم.
19
سهروردی، شهابالدین یحیی (1380). مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تحقیق: هانری کربن، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
20
عینالقضات همدانی، عبدالله بن محمد (1377). نامههای عینالقضات همدانی، تصحیح: علینقی منزوی، تهران: اساطیر، ج3.
21
کریستینسن، آرتور (1375). ایران در زمان ساسانیان، ترجمه: رشید یاسمی، تهران: دنیای کتاب، چاپ هشتم.
22
مایل هروی، نجیب (1374). «انسان کامل»، در: دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج10، مقاله شماره 4051، تهران: انتشارات مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
23
مستملی بخاری، اسماعیل بن محمد (1363). شرح التعرف لمذهب التصوف، تصحیح: محمد روشن، تهران: اساطیر.
24
معین، محمد (1336). «تأثیر افکار ایرانی در طریقۀ گنوسی»، در: یغما، ش112، ص347-354.
25
ناس، جان بایر (1390). تاریخ جامع ادیان، ترجمه: علیاصغر حکمت، تهران: علمی فرهنگی، چاپ بیستم.
26
نیکلسون، رینولد (1382). عرفان عارفان مسلمان، ترجمه: اسدالله آزاد، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ دوم.
27
ویدنگرن، گئو (بیتا). مانی و تعلیمات او، ترجمه: نزهت صفای اصفهانی، تهران: چاپ پرچم.
28
هالروید، استوارت (1387). ادبیات گنوسی، ترجمه: ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: اسطوره.
29
الیاده، میرچا (1373). آیین گنوسی و مانوی، ترجمه: ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: فکر روز.
30
Grant, Robert M. (1954). “Gnosis Revisited, Church History”, Cambridge University Press on behalf of the American Society of Church History, Vol. 23, No. 1, pp. 36-45.
31
Hanegraaff, Wouter J. (2006). Dictionary of Gnosis & Western Esotericism, Leiden: Brill.
32
Jonas, Hans (1991). The Gnostic Religion: The Message of the Alien God and the Beginnings of Christianity, Third edition, Boston.
33
ORIGINAL_ARTICLE
نسخه کامل این شماره به همراه تصویر جلد آن به منظور چاپ در صورت نیاز به نسخه چاپی
https://mazaheb.urd.ac.ir/article_50315_4ad07eca30f4eaaa445f5f6bd9c4093f.pdf
2016-08-22
172
1