پژوهشی دربارة رویکرد فقهی رشید رضا در تفسیر المنار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه خوارزمی

چکیده

تفسیر القرآن الحکیم مشهور به المنار، از مهم‌ترین تفاسیر قرآن در سدهٔ چهاردهم هجری است که در این عرصه، آرای جدید و در خور تحقیق، عرضه کرده است. مقالهٔ حاضر با نگاهی توصیفی‌تحلیلی رویکرد فقهی رشید رضا در این تفسیر را برمی‌رسد و بیان می‌دارد که «نفی تبعیّت بدون دلیل از اقوال پیشینیان»، «کاستن از گسترهٔ فقه» و «مصلحت‌محوری فقیهانه»، مشخّصه‌هایی بارز در رویکرد فقهی صاحب المنار است. مشخصه‌های مزبور نیز در نهایت، به تقویت فرآیند «عرفی‌سازی حوزهٔ امور دنیوی»، یعنی همهٔ قلمرو فقه به جز عبادات، می‌انجامد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Research on Rashid Reza’s jurisprudential approach on al-Manar Interpretation

نویسنده [English]

  • Rohollah Najafi
Assistant Professor, Faculty of Quran and Hadith Sciences, Kharazmi University
چکیده [English]

 “Tafsir al-Quran al-Hakim “, known as “al-Manar” is one of the most important interpretations in fourteen century of Hegira which has created a new school in realm of Quranic interpretation that needs to be researched. This essay investigates the Almanar’s jurisprudential approach in descriptive and analytical manner and concludes that “rejecting unreasonable following of earlier words “, “decreasing of jurisprudence’s realm “and “jurisprudence based on expedience“, are obvious characteristics of the writer of Almanar’s jurisprudential approach. Mentioned characteristics finally highlights “secularization of worldly affairs“ (it means all jurisprudent’s realm except prayers).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Al-Manar interpretation
  • Rashid Reza
  • Jurisprudence
  • Discretion
  • Secularization

عنوان مقاله [العربیة]

تحقیق حول المنهج الفقهی رشید رضا فی تفسیر المنار

چکیده [العربیة]

«تفسیر القرآن الکریم» المعروف باسم «المنار» کان من اهم التفاسیر القرآنیة فی القرن الرابع عشر الذی قُدِّم فیه آراءٌ جدیدة هی فی الشأن.





تبحث فی هذه المقالة عن الآراء الفقهیة لرشید رضا بالمنهج التحلیل الوصفی و تتبین فیها انّ «نفی التبعیة عن اقوال السلف من دون دلیل»، «تقلیل نطاق الفقه» و «محوریّة المصلحة للفقهاء» کانوا من اعظم الممیّزات فی المنهج الفقهی لصاحب «المنار».





الممیزات المذکورة تنتهی الی تقویة عملیّة علمانیة الشئون الدنیویة (ای تعریف نطاق الفقه عدا العبادات)

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • رشید رضا
  • تفسیر المنار
  • الفقه
  • المصلحة
  • العلمانیة
ابن‌حزم، علی بن احمد (1408). الإحکام فی اصول الأحکام، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ذهبی، محمد حسین (1396). التفسیر والمفسرون، [قاهره]: دار الکتب الحدیثة.
رشید رضا، محمد (1393). تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار، بیروت: دار المعرفة.
روشن‌ضمیر، محمدابراهیم (1390). جریان‌شناسی قرآن‌بسندگی، تهران: انتشارات سخن.
رومی، فهد بن عبدالرحمن (1407). منهج المدرسة العقلیة الحدیثة فی التفسیر، ریاض: مؤسسة الرسالة.
شریف، محمد ابراهیم (1402). الاتجاهات التجدید فی التفسیر القرآن الکریم فی مصر، قاهره: دار التراث.
العامر، فارس علی (1428). دروس فی التفاسیر و مناهج المفسرین، تهران: الغدیر للطباعة والنشر.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن (1402). تفسیر القشیری المسمی بلطائف الاشارات، بیروت: دار الکتب العلمیة.
گلدزیهر، ایگناس (1383). گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان، ترجمه: سید ناصر طباطبایی، تهران: انتشارات ققنوس.
المحتسب، عبدالمجید عبدالسلام (1933). اتجاهات التفسیر فی العصر الحدیث، بیروت: دار الفکر.
محقق داماد، مصطفی (1374). قواعد فقه (بخش مدنی 2)، تهران: انتشارات سمت.
محمدی، محمد (1373). درس اللغة والادب، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
معرفت، محمدهادی (1419). التفسیر والمفسرون فی ثوبه القشیب، مشهد: الجامعة الرضویة.
مهرپور، حسین (1379). مباحثی از حقوق زن، تهران: مؤسسهٔ اطلاعات.