چرایی و چگونگی عذاب اخروی: بررسی دیدگاه علامه مجلسی و علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی

چکیده

در پاسخ به پرسش از چرایی و چگونگی عذاب اخروی با دو رویکرد مواجهیم؛ رویکرد نخست، ارتباط میان کیفر و عذاب اخروی را همانند ارتباط جرم و جریمه دنیوی، اعتباری دانسته، خداوند را به عنوان عذاب‌کننده خارجی جاعل و خالق عذاب می‌شمارد؛ رویکرد دوم ارتباط کیفر و عذاب را حقیقی و تکوینی دانسته، ناظر به مفاد نظریه تجسم اعمال می‌داند و عذاب اخروی را صورت و تجسم گناه فرد گنهکار می‌شمارد. مجلسی از مدافعان دیدگاه نخست و طباطبایی از مدافعان دیدگاه دوم است. در این مقاله دیدگاه این دو اندیشمند را در این خصوص بررسی می‌کنیم. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Other-worldly punishment, Why and How: A Survey of the Viewpoints of Majlesi and Tabatabayee

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mahdi Meshkati 1
  • Seyyed Roohullah Fatemizadeh 2
1 Assistant Peofessor, Department of Islamic philosophy and theology, Isfahan University
2 M.A student in Islamic philosophy and theology
چکیده [English]

We face two approaches, answering the question on the reason and quality of other-worldly punishment; The first approach considers the relation between sin and other-worldly punishment as nominal as worldly crime and fine; the second approach considers the relation between sin and punishment real and existential, referring to the thesis of embodiment of deeds and maintains afterlife retribution as the form and embodiment of wrongdoer's sin. Majlesi is a proponent of the first approach while Tabatabayee supports the second one. In this article we survey the viewpoint of these two scholars on this issue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • other-worldly punishment
  • embodiment of deeds
  • Majlesi
  • Tabatabayee

مراجع

قرآن کریم.
اصفهانی، جعفر و برنجکار، رضا (1391). «مبانی و لوازم دیدگاه علامه مجلسی درباره حیات پس از مرگ»، در: پژوهش‌نامه فلسفه و دین (نامه حکمت)، س10، ش2 (20)، ص91-112.
تجری، محمدعلی (1381). «تجسم اعمال از منظر دین و فلسفه»، در: پژوهش‌های فلسفی-کلامی، ش11و12، ص199-215.
جمعی از نویسندگان (1361). یادنامه مفسر کبیر استاد علامه طباطبایی، قم: شفق.
جوادی آملی، عبدالله (1372). ده مقاله پیرامون مبدأ و معاد، تهران: انتشارات الزهرا.
حیدری، کمال (بی‌تا). اصول التفسیرو التأویل، قم: دار فراقد للطباعه و النشر.
طباطبایی، محمدحسین (1371). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: اسماعیلیان.
طباطبایی، محمدحسین (1374). ترجمه المیزان، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی، محمدحسین (1421). نقدهای علامه طباطبایی بر علامه مجلسی (حواشی بر بحارالانوار)، محقق: مرتضی رضوی.
طباطبایی، محمدحسین (1426). الانسان و العقیده، قم: باقیات.
طباطبایی، محمدحسین (بی‌تا). حاشیه بر الحکمة المتعالیه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
قدردان قراملکی، محمدحسن (1387). جهنم چرا، قم: بوستان کتاب.
قدردان قراملکی، محمدحسن (1390). معاد، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
مترلینگ، موریس (1337). دروازه بزرگ، ترجمه: ذبیح‌الله منصوری و فرامرز برزگر، تهران: کانون معرفت.
مجلسی، محمدباقر (1363). مرآه العقول، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مجلسی، محمدباقر (1380). بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، تهران: اسلامیه.
مجلسی، محمدباقر (1388). حق الیقین، قم: مؤسسه انتشاراتی امام عصر (عج).
مجلسی، محمدباقر (1403). بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مطهری، مرتضی (1374). معاد، تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1375). عدل الاهی، تهران: انتشارات صدرا.
نصیری، علی (1381). «علامه مجلسی و نقد دیدگاه‌های فلاسفه»، در: مجله علوم حدیث، ش26، ص70ـ95.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار