شیوه مدیریت حضرت علی (ع) در جامعه اسلامی عصر خلفا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد یار گروه مذاهب اسلامی؛ دانشگاه ادیان و مذاهب.

2 دانش آموخته دکتری مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

مهم‌ترین دغدغۀ امامان شیعه (ع) در طول تاریخ دین اسلام، حفظ این دین بوده است. آنها در این زمینه از هیچ کوششی فروگذار نکردند. از جمله حضرت علی (ع) که تمام تلاش خود را برای حفظ اسلام به کار بست و در این راه، حتی از حق مسلم حکومت خویش گذشت؛ تا آنجا که حتی پس از رحلت پیامبر اسلام (ص)، با وجود اینکه خلفا حکومت جامعه را بر عهده گرفتند، علی (ع) به جای انزواطلبی، گوشه‌نشینی و واگذاری امور به دست آنها، غیرمستقیم در مدیریت جامعه اسلامی مشارکت می‌کرد؛ چراکه مدیریت، از جمله مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند جوامع را به اهداف مطلوبشان برساند. از این‌رو علی (ع) با به‌کارگیری کارکردهای مدیریتی «برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری، سازمان‌دهی، هماهنگی و نظارت» جامعه را هدایت می‌کرد. مقاله حاضر به روش تحلیلی- توصیفی و با هدف الگوسازی سیره حضرت علی (ع) برای شیعیان، به بررسی شیوه‌های مدیریتی ایشان در جامعه اسلامی در عصر خلفا می‌پردازد. علی (ع) در زمان خلافت خلفا، علی‌رغم اعتراض به حق غصب‌شده خود، با آنها قطع ارتباط نکرد و غیرمستقیم جامعه را در تمامی عرصه‌های علمی، اعتقادی، قضایی و نظامی مدیریت می‌کرد و خلفا نیز در بسیاری از امور حکومتی با وی مشورت می‌کردند

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Management of Imam Ali (AS) in Islamic Society in the Period of the Caliphs

نویسندگان [English]

  • mohammadhadi falahzadeh 1
  • razieh aliakbari 2
1 Assistant professor, Faculty of Islamic Schools of Thought, University of Religions and Denominations
2 PhD of Islamic Schools of Thought, University of Religions and Denominations, (Correspondent Author)
چکیده [English]

Abstract
Management is one of the most important factors that can cause societies to achieve their goals. Therefore it is all Muslims’ especially Shiite’s duties to help Islam and manage their relations toward other Muslims in order to preserve and defend Islam. So we can say that the best way out of the current difficulties is to maintain the solidarity of the Islamic Ummah, and the followers of Islamic sects should try to preserve Islam without any prejudice. Some radical Shiites believe any connection with them is unpleasant because the Sunni Caliphate has usurped Imamate of Imam. Therefore the present paper addresses to study this topic that some people’s viewpoint about Imam Ali’s 25 year seclusion to be wrong. Because Imam while protesting against the caliphs about his usurped right, he not only did not cut ties with them but also took the management of the Muslim community after the Prophet's death and while caliphs, were in the community, but in many matters had consulted with him.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Imam Ali (AS)
  • Caliphs
  • Islamic management
  • Islamic society

مراجع

قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
ابن ابی الحدید (1404). شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: بی‌نا.
ابن اثیر جزری، علی (1409/1989). الکامل فی التاریخ، بیروت: بی‌نا.
ابن اعثم کوفی، احمد بن محمد (1388). الفتوح، هند، حیدرآباد دکن: دایرة المعارف العثمانیة، الطبعة الاولی.
ابن حزم، علی‌ بن احمد (1416). الفصل فی الملل والاهواء والنحل، بی‌جا: دار الجیل.
ابن عساکر، علی بن حسن (1398). تاریخ مدینة، دمشق: مجمع اللغة العربیة.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1351). البدایة والنهایة فی التاریخ، مصر: مطبعة السعادة.
ابن‌شهرآشوب، محمد بن‌ علی (بی‌تا). مناقب آل ابی ‌طالب، تصحیح: سید هاشم رسولی محلاتی، قم:‌ انتشارات علامه.
ازدی بصری، محمد بن عبداللّه (1854). فتوح الشام، صححه: ویلیام ناسولیس ایرلندی، کلکته: بی‌نا.
امینی، عبدالحسین (1371). الغدیر، تهران: بی‌نا.
اندلسی، احمد بن عبد ربه (1409). العقد الفرید، بیروت: بی‌نا.
آمدی، عبد الواحد (بی‌تا). غرر الحکم و درر الکلم، به ‌کوشش: سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
بخاری، محمد بن اسماعیل (1401). الصحیح، بیروت: دار الفکر.
بلاذری، یحیی بن جابر (1319). فتوح البلدان، تعلیق: رضوان محمد رضوان، مصر: المطبعة المصریة بالأزهر، الطبعة الاولی.
بیهقی، احمد بن علی (1366). تاج المصادر، تهران: چاپ هادی عالم‌زاده.
تقوی دامغانی، سید رضا (1377). نگرشی بر مدیریت اسلامی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
حاکم نیشابوری، محمد بن محمد (1406). المستدرک علی الصحیحین، بیروت: دار المعرفة.
حسینی بیهقی، احمد (1419). السنن الکبری، بیروت: دار الفکر، الطبعة الاولی.
درایتی، مصطفی (1378). تصنیف غرر الحکم، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
الرافعی، مصطفی (1403). اسلامنا فی التوفیق بین السنة والشیعة، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
زمخشری (جار الله)، محمود بن عمر (1366). تفسیر کشاف، بیروت: دار الکتب العربی.
سیوطی، جلال ‌الدین عبد الرحمن (1406). تاریخ الخلفاء، بی‌جا: دار القلم.
طبری، محمد بن جریر بن یزید (بی‌تا). تاریخ الامم والملوک، تاریخ طبری، محقق: محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دار التراث.
طوسی، محمد بن حسن (1417). تهذیب الاحکام، تصحیح و تعلیق: علی‌اکبر غفاری، تهران: نشر صدوق.
علاقه‌بند، علی (1375). مدیریت عمومی، تهران: بعثت.
علاقه‌بند، علی (1375). مقدمات مدیریت آموزشی، تهران: بعثت.
فخر رازی، محمد بن عمر (1421). التفسیر الکبیر، بیروت: دار الکتب العلمیة.
قبادی، اسماعیل (1378). اصول و مبانی مدیریت اسلامی، تهران: فقه.
قرطبی مالکی، یوسف بن عبد البر (1328). الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، بیروت: دار المعرفة.
کلاعی البلنسی (1920). تاریخ الردّه، هذبه: خورشید احمد فارق، اقتبسه من الاکتفأ، هند: معهد الدراسات الاسلامیة.
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء، الطبعة الثانیة.
مسعودی، علی بن الحسین (1346). مروج الذهب، مصر: مطبعة البهیة المصریة، ادارة الملتزم.
مفید، محمد بن النعمان (بی‌تا). الارشاد، قم: انتشارات بصیرتی.
نصیری، فخرالسادات (1388). نگاهی به مدیریت اسلامی، همدان: انتشارات نشر روزاندیش.
واقدی، محمد بن عمر (1304). فتوح الشام، تحقیق: شیخ عثمان عبدالرزاق، بی‌جا: المطبعة العثمانیة، الطبعة الثانیة.
یعقوبی، ابن واضح (بی‌تا). تاریخ یعقوبی، ترجمه: محمدابراهیم آیتی، تهران: بی‌نا

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار