دیدگاه شیخ مفید درباره حقیقت انسان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه شیعه شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم.

2 دانشجو دکتری شیعه شناسی ، دانشگاه ادیان و مذاهب قم

چکیده

از آنجا که جسم آدمی مشهود و محسوس است و روح چنین نیست، چیستی و هستی روح یا نفس همواره از پرسش‌های اساسی متکلمان و فلاسفه بوده است. در مقاله حاضر، ابتدا ماهیت نفس را بررسی می‌کنیم و سپس مسئله تجرد یا مادی‌بودن آن را می‌کاویم و به این پرسش پاسخ می‌دهیم که آیا نفس ساحتی جدا از بدن است (دوگانه‌انگاری) یا اینکه روح و نفس واقعیتی مجرد ندارند و محصور به مغز و سیستم عصبی بدن می‌شوند (یگانه‌انگاری). هر دو دیدگاه، دلایل خود را دارند که در مقاله جداگانه ذکر شده است. بدین منظور تأکید بیشتری بر دیدگاه متکلمان داریم، اما تمرکز مقاله به طور ویژه بر دیدگاهی است که شیخ مفید مطرح می‌کند. وی علی‌رغم نگاه کلامی‌اش، تعریفی نزدیک به تعاریف فلاسفه و حکما از نفس و روح عرضه می‌کند. گرایش شیخ مفید به اصالت‌دادن به روح و نفس است. در مقابل، این بدن است که از دیدگاه وی، فانی، وسیله و غیراصیل است. در پایان، به این نتیجه می‌رسیم که شیخ مفید، برخلاف برخی دیگر از متکلمان، عقل‌گرا است و به روش عقل‌گرایانه مطالب فوق را اثبات می‌کند، گرچه به روایات نیز نیم‌نگاهی دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sheikh Mofid’s Viewpoint on the Nature of Human

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javdan 1
  • Hamid Reza Fath Nejat 2
1 Assistant Professor, Department of Shia Studies, University of Religions and Denominations
2 PhD candidate, Department of Shia Studies, University of Religions and Denominations
چکیده [English]

Since the human body is tangible and sensible, and the soul is not so, the essence and existence of the soul or have always been the basic questions of theologians and philosophers. Therefore, in the present article, we first examine the nature of the soul, and then we consider the issue of its immaterial or material, and we answer this question that whether the soul is a part of the body separately(dualism) or that the soul and ego have no single reality and are walled in the brain and The nervous system. (Monism). Both views have their own reasons that has mentioned in the separate article. To this we emphasize more the view of the theologians and account them , but the focus of the article is in particular on the view that Sheikh Mufid makes of this. Despite of his glance, he brings a definition of soul and ego close to the definitions of philosophers and thinker. The tendency of the Sheikh is giving originality to the soul and ego. On the opposing, it is a body that, in his view, is mortal, instrument, and non-original. In the end, we conclude that Sheikh Mufid, unlike some of the other theologians, is rational and proves the above words in the rationalist way, although he also has a look at Hadithes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • human nature
  • soul
  • ego
  • sheikh Mufid
  • sheikh Saduq

مراجع

قرآن کریم.
ابن سینا، حسین بن عبداللّه (1363). المبدأ والمعاد، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.
ابن فارس، احمد بن زکریا (1404). معجم مقائیس اللغة، تدوین: محمد هارون عبدالسلام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی بکر (بی‌تا). الروح، بیروت: دار الفکر العربی.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
ابن‌بابویه (صدوق)، محمد بن علی (1413). من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن‌بابویه (صدوق)، محمد بن علی (1414). اعتقادات الامامیة، قم: کنگره شیخ مفید.
اشعری، علی بن اسماعیل (1400). مقالات الاسلامیین واختلاف المصلین، تدوین: هلموت ریتر، بیروت: دار النشر فراتز شتاینر.
تفتازانی، مسعود بن عمر (1419). شرح المقاصد، بیروت: شریف الرضی.
جوهری، اسماعیل بن حماد (1410). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، تدوین: احمد عبد الغفور، بیروت: دار العلم للملایین.
جوینی، عبد الملک بن عبد اللّه (بی‌تا). الارشاد الی قواطع فی اصول الاعتقاد، بیروت: دار الکتب العلمیة.
حسنی، محمدعلی (1371). ترجمه الاعتقادات و تصحیح الاعتقاد، تهران: اسلامیه.
حسینی واسطی زبیدی، محمد مرتضی (1414). تاج العروس من جواهر القاموس، تدوین: علی شیری، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
حلی، حسن بن یوسف (1386). معارج الفهم فی شرح النظم، قم: دلیل ما.
طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تدوین: محمدجواد بلاغی، تهران: ناصرخسرو.
طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا الف). التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا ب). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
فخر رازی، محمد بن عمر (1370). المباحث المشرقیة فی علم الالهیات والطبیعیات، قم: بیدار.
فخر رازی، محمد بن عمر(1407). المطالب العالیة من العلم الالهی، تدوین: احمد حجازی، بیروت: دار الکتاب العربی.
فخر رازی، محمد بن عمر(1420). مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فخر رازی، محمد بن عمر (بی‌تا). النفس والروح و شرح قوامهما، تدوین: محمد صغیر حسن المعصومی، اسلام آباد: معهد الابحاث الاسلامیة.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1410). کتاب العین، تدوین: مهدی مخزومی، قم: نشر هجرت.
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1998). قاموس المحیط، دمشق: مؤسسة الرسالة.
قاضی عبدالجبار ابن احمد (بی‌تا). المغنی فی ابواب التوحید والعدل، تدوین: محمد قاسم محمود، بی‌جا: بی‌نا.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، تدوین: علی‌اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
لاهیجی، عبدالرزاق (1391). گوهر مراد، بی‌جا: مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت (ع).
مازندرانی، محمد هادی بن محمد صالح (1429). شرح فروع کافی، تدوین: محمدجواد محمودی، قم: دار الحدیث.
مصطفوی، حسن (1402). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مرکز الکتاب للترجمة والنشر.
مفید، محمد بن محمد (1372 الف). المسائل السرویة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
مفید، محمد بن محمد (1372 ب). اوائل المقالات، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
مفید، محمد بن محمد (1388). تصحیح الاعتقاد، تهران: روشنای مهر.
مکدرموت، مارتین (1372). اندیشه‌های کلامی شیخ مفید، تدوین: احمد آرام، تهران: بی‌نا.
موسوی (شریف مرتضی)، علی بن حسین(1405). رسائل الشریف المرتضی، قم: دار القرآن الکریم.
موسوی (شریف مرتضی)، علی بن حسین (بی‌تا). الذخیرة فی علم الکلام، تدوین: احمد حسینی اشکوری، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1425). بقاء النفس بعد فناء الجسد، تدوین: ابوعبداللّه زنجانی، قاهره: المکتبة الازهریة للتراث.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار