واگرائی و همگرائی وهابیت و دیوبندیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

2 دانشجوی دکترا مذاهب کلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب

3 دانشجوی دکتری رشته مذاهب کلامی دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

اقلیت مسلمان ساکن در کشورهای غیر اسلامی در پذیرش و پای‌بندی به قوانین این کشورها با برخی قواعد شرعی مانند «قاعده نفی سبیل» مواجه‌اند که سلطه حقوقی و قانونی کافران بر مسلمانان را از مصادیق سبیل منفی و ممنوع می‌داند. این مقاله با رویکرد تحلیلی بر اساس فقه شیعه ابعاد این موضوع را تبیین و با تقسیم احکام اسلام به مباحات و الزامات، وضعیت احکام اسلام از حیث ثبات و تغییرپذیری را روشن کرده است. سپس با توجه به ماهیت قوانین کشورهای غیر اسلامی، بخش عمده‌ای از قوانین و مقررات این کشورها، که در دایره مباحات تنظیم شده و واجد ملاک‌های قابل قبولی نظیر حفظ نظم و رعایت حق است، را از دایره قاعده نفی سبیل خارج می‌داند. همچنین پذیرش بخش محدودی از قوانین این کشورها، که در دایره الزامات مخالف با احکام واجب و حرام شرع قرار دارند، را تنها در چارچوب قواعد حاکم بر احکام اسلام، نظیر قاعده تزاحم و نفی حرج، روا می‌شمارد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Divergence and Convergence of Wahhabism and DeobendI in Beliefs

نویسندگان [English]

  • seyed jafar sadeghi fadaki 1
  • ali zangoi zuzani 2
  • ahmad hatami kan kabod 3
1 Assistant Professor, Research Center for Islamic Culture and thought
2 PhD Student of Islamic sects, University of Religions and Denominations, Correspondent Author
3 PhD Student of Islamic sects, University of Religions and Denominations
چکیده [English]

Wahhabism and Deobandi are similar to each other, since both claimants are acting according to their predecessors and elders, and in their primitive look, they have similarities, such as the topics of tawhid, jihad, Islamic caliphate, and religious extremism, but in fact There is a fundamental contradiction between them in the terms of a basic view and cannot be equated with the two in the same way that they reject the belief in each other's books because the existential philosophy of Wahhabism is in contradiction with the jurisprudential, theological and mystical passages, while The school of the Deobandi defends these sciences. The future research is based on commonalities such as referring to the predecessor, caliphate, monotheism, jihad, and differences such as Shefa'at, Tavassol, pilgrimage of graves, and the life after death, from these two schools, from a descriptive-analytical approach to divergence and convergence These two forms of thought have been considered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divergence
  • Convergence
  • Salafism
  • Wahhabism
  • Deobandi
آلوسی، محمود شکری (بی‌تا)، تاریخ نجد، تحقیق محمد بهجت اثری، قاهره، مکتبه مدبوسی.
ابراهیم، فواد (2009م)، السلفیه الجهادیه فی السعودیه، بیروت: دارالساقی، چاپ اول.
ابن‌الهمام الحنفی (1424ق)، فتح القدیرشرح الهدایه، بیروت: طبعه الاولی.
ابن‌بشر، عثمان بن‌عبداللّه (1402ق)، عنوان المجد فی تاریخ النجد، ریاض: دارالملک عبدالعزیز، چاپ چهارم.
ابن‌تیمیه حرانی، احمد بن‌عبدالحلیم (1433ق)، الجواب الباهر فی زوار المقابر، دمشق: دارالمنهاج، چاپ اول.
ابن‌تیمیه حرانی، احمد بن‌عبدالحلیم (بی‌تا)، الرد علی الاخنائی و استحباب زیاره خیرالبریه، مصر، مکتبه العصریه.
ابن‌تیمیه حرانی، احمد بن‌عبدالحلیم (1416ق)، مجموعه فتاوی، المدینه النبویه: مجمع الملک فهد لطباعه المصحف الشریف، چاپ اول.
ابن عساکر، علی بن الحسین (1415ق)، تاریخ مدینه الدمشق، بیروت: دارالفکر.
ابن‌غنام، حسین (1415ق)، تاریخ نجد، بیروت: دارالشرق، چاپ چهارم.
ابن همام، محمد بن عبدالواحد (بی‌تا)، شرح الهدایة علی الکفایة، بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابوزهره، محمد (1958م)، ابن‌تیمیه حیاته و عصره، مصر: [بی‌نا].
احمد عزیز (۱۳۶۶ش)، تاریخ تفکر اسلامی در هند، تهران: انتشارات کیهان، چاپ اول.
اسماعیل یوسف، محمدخیر بن‌رمضان بن‌سلیمان (1418ق)، تکمله معجم المؤلفین، بیروت: دار ابن‌حزم، چاپ اول.
امین، سیدمحسن (1411ق)، تاریخ و نقد وهابیت (ترجمه کشف الارتاب فی اتباع محمد بن‌عبد الوهاب)، ترجمه علی‌اکبر فائزی‌پور، قم: مطبوعات دینی.
بن‌باز، عبدالعزیز (بی‌تا)، مجموع فتاوی، تحقیق و چاپ: محمد بن‌سعد الشویعر، موقع الرئاسة العامة للبحوث العلمیة والإفتاء.
بن‌عبدالجلیل سلفی، ابومکرم (1423ق)، دعوه الامام محمد بن‌عبدالوهاب فی قاره الهندیه بین مؤیدیها و معاندیها، ریاض: دارالصمیعی، چاپ اول.
تویجری، حمود بن‌عبداللّه بن‌حمود (1414ق)، القول البلیغ فی التحذیر من جماعه التبلیغ، ریاض: دارالصیمعی للنشر و التوزیع، چاپ اول.
چابهاری، عبدالرحمن (بی‌تا)، مقدمه عقاید اهل سنت و جماعه در رد وهابیت و بدعت، [بی‌جا]: [بی‌نا].
حسنی طالبی، عبدالحی (1420ق)، الاعلام بمن فی تاریخ الهند من االاعلام المسمی، بیروت: دار ابن‌حزم، چاپ اول.
دهلوی، شاه ولی‌اللّه (بی‌تا)، قره العین فی تفضیل الشیخین، لابور: مکتبه السلفیه.
دهلوی، شاه ولی‌اللّه (1310)، قره العینین فی تفضیل الشیخین، پیشاور پاکستان،.
دهلوی، عبدالعزیز (1415ق)، تحفه اثناعشریه، استانبول: مکتبه الحقیقه، (نسخه افست)، چاپ اول.
الرحمن، سیدطالب (1419ق)، الدیوبندیه تعریفها و عقائدها، ریاض: دارالصمیعی للنشر و التوزیع، چاپ اول.
رضوانی، علی‌اصغر (1389ش)، وهابیان را بهتر بشناسیم، قم: دلیل ما، چاپ دوم.
السلفی الافغانی (۱۴۱۹ق)، شمس، الماتریدیه و موقفهم من توحید الاسماء و الصفات، طائف: مکتبه الصدیق.
سمعانی، عبدالکریم (1408ق)، الانساب، تقدیم و تعلیق: عبداللّه عمرالبارودی، بیروت، دارالجنان للطباعة و النشر.
سهارنپوری، خلیل احمد (1362ش/1983م)، المهند علی المفند، لاهور: اداره اسلامیات، چاپ اول.
سهارنپوری، خلیل احمد (1370)، عقائد اهل سنت و الجماعت در رَدّ وهابیت و بدعت، ترجمه عبدالرحمن سربازی، چابهار: مدرسه عربیه، ج1.
شبیر، احمد العثمانی (بی‌تا)، فتح الملهم، کویت: دارالضیاء.
شیرالحسن (بی‌تا)، جنبش اسلامی و گرایش‌های قومی در هند، ترجمه حسن لاهوتی، مشهد: نشر آستان قدس رضوی.
طیب، محمد (1430ق)، علماء الدیوبند عقیده و منهاجاً، [بی‌جا]: دانشگاه اسلامی دارالعلوم، چاپ دوم.
عبداللّه محمد (بی‌تا)، سیمای وهابیت، ترجمه خدیجه مصطفوی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
عبدالمالکی، محسن (1395ش)، وهابیت تاریخ و افکار، قم: دارالاعلام لمدرسه اهل البیت(ع)، چاپ اول.
العثیمین، عبدالصالح (1993م)، محاضرات و تعلیقات فی تاریخ المملکة العربیة السعودیة، ریاض: مطبعة السفیر، چاپ دوم.
عارفی، اکرم (1391ش)، «مبانی مذهبی و قومی طالبان»، ماهنامه صراط، س۱، ش3 و 4.
عطار، علیرضا (1381ش)، دین و سیاست ـ مورد هند، تهران: انتشارات امور خارجه، چاپ اول.
علامه شامی، ابن‌عابدین (بی‌تا)، ردالمختار علی الدر المختار، ریاض: دارعالم الکتب للطباعة و النشر.
علیزاده، اکبر اسد (بی‌تا)، چالش‌های فکری و سیاسی وهابیت، [بی‌جا]: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
کاندهلوی، محمدیوسف (بی‌تا)، حیاة الصحابه، ترجمه نصیراحمدزاده و صلاح‌الدین شهنوازی، [بی‌جا]: [بی‌نا].
کریمی حاجی خادمی، مازیار (1392ش)، خاستگاه، مبانی نظری و فکری طالبان، تهران: کانون اندیشه جوان.
کشمیری، انورشاه (1424ق)، اکفار الملحدین فی ضروریات الدین، کراچی: مجلس العلمی، چاپ اول.
گنگوهی، رشید احمد (بی‌تا)، الدیوبندیه تعریفها و عقائدها، کراچی: دارالعلوم.
گنگوهی، رشید احمد (بی‌تا الف)، فتاوی رشیدیه مبوب بطرز جدید، کراچی: دارالاشاعت.
گنگوهی، رشید احمد (بی‌تا ب)، فتاوی رشیدیه، کراچی: دارالعلوم.
گنگوهی، رشید احمد (1381ش)، زبده المناسک، ترجمه عبدالرحمن سربازی، تربت جام: [بی‌نا].
محمد انورشاه کشمیری (۱۴۲۴ق)، إکفار الملحدین فی ضروریات الدین، کراچی: المجلس العلمی.
محمد انورشاه کشمیری (۲۰۰۴م)، العرف الشذی، ج۳، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
محمد بن‌عبدالوهاب (1404ق)، التوحید، مدینة منوره: جامعه الاسلامیه.
محمد بن‌عبدالوهاب (1418)، کشف الشبهات، المملکة العربیة السعودیة وزارة الشؤون الإسلامیة والأوقاف والدعوة والإرشاد.
مدنی، حسین احمد (بی‌تا الف)، الشهاب الثاقب علی المستشرق الکاذب، دیوبند: کتابخانه امدادیه.
مدنی، حسین احمد (بی‌تا ب)، شهاب الثاقب علی المسترق الکاذب، دیوبند: برنتنک بریس.
ندوی، ابن‌الحسن علی اسحنی (1423ق)، من اعلام المسلمین و المشاهیر، دمشق: دار ابن‌کثیر، چاپ اول.
الندوی، محمدرئیس (بی‌تا)، اللمحات، هند: جامعه سلفیه.
نشریه سراج منیر، ش5، تابستان 1391.
ویلتوری ملیباری، ابومحمد (1420ق)، ابتغاء الوصول لحب اللّه بمدح الرسول، استانبول: مکتبة الحقیقة، چاپ‌اول.