رابطه انسان کامل با «اسم اعظم»، «جلاء و استجلاء» و «کون جامع»: بررسی اندیشه عرفانی امام خمینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

بحث از «توحید» و «انسان کامل» دو محور اصلی عرفان اسلامی را تشکیل می‌دهد. این دو مفهوم نسبت تنگاتنگ و نزدیکی با یکدیگر دارند، به گونه‌ای که برای رسیدن به توحید، بحث از انسان کامل ضروری است. بررسی رابطه «انسان کامل» با سایر اصطلاحات عرفانی یکی از راه‌های درک بهتر مفهوم «انسان کامل» محسوب می‌شود. در این مقاله به روش تحلیلی و با هدف آشنایی بیشتر با جایگاه حقیقی انسان کامل در عالم هستی و نیز تبیین بخشی از اندیشه عرفانی امام خمینی، رابطه و نسبت انسان کامل با سه تعبیر کلیدی «اسم اعظم»، «جلاء و استجلاء» و «کون جامع» بررسی خواهد شد. در نهایت روشن می‌شود که از نظر وی رابطه انسان کامل با اسم اعظم، رابطه ظاهر و مظهر، با جلاء و استجلاء، رابطه تجلی و متجلی، و با کون جامع، رابطه عینیت است و هر کدام تعبیری از دیگری به شمار می‌آید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Relation between Perfect Human and Ism A'zam (the greatest name), Kawn Jami' (all- comprehensive engendered being) and Jala' and Istijla' (manifestation of God in Himself and Manifestation of God in creation): Investigating Imam Khomeini's Mystical Thought

نویسندگان [English]

  • Mohsen Mehrizi 1
  • Ahmad Abedi 2
1 * Phd Student in Islamic Sufism and Mysticism, University of religions and Denominations, Qom, Iran
2 Associate professor, department of philosophy and theology, Qom University, Qom, Iran
چکیده [English]

Discussion about Tawhid (Unity of God) and Insan Kamel (perfect human) form two fundamental pivots in Islamic mysticism. These two concepts are so closely related that, in order to grasp the meaning of Unity of God, discussing perfect human is unavoidable. Studying the relation between "perfect human" and other mystical terms is considered to be a way for understanding the concept of "perfect human" better. Applying analytical method in this article and aiming at further familiarity with the real stance of perfect human in the world as well as illustrating a part of Imam Khomeini's mystical thought, the realtion between perfect human and three key terms "Ism A'zam ( the greatest name)", Kawn Jami' (all- comprehensive engendered being) and Jala' and Istijla' (manifestation of God in Himself and Manifestation of God in creation)  will be studied. Eventually, it turns out that in his view, the relation perfect human with Ism A'zam is Zahir and Muzhir (the manifested and the locus of manifestation), and with Jala' and Istijla' (manifestation of God in Himself and Manifestation of God in creation) is Tajjali and Mutejalli (self-disclosure and  The discloser), and with Kawn Jami' (all- comprehensive engendered being) is sameness. All of these are various illustrations of the same concept.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ism A'zam ( the greatest name)
  • Imam Khomeini
  • perfect human
  • Jala' and Istijla' (manifestation of God in Himself and Manifestation of God in creation)
  • Kawn Jami' (all- comprehensive engendered being)

مراجع

قرآن کریم.
ابن عربی، محیی الدین  محمد بن علی (1946). فصوص الحکم، قاهره: دار إحیاء الکتب العربیة، الطبعة الاولی.
ابن عربی، محیی الدین  محمد بن علی (بی‌تا). الفتوحات المکیة، بیروت: دار الصادر، الطبعة الاولی.
ترکه اصفهانی، علی بن محمد (1386). التمهید فی شرح قواعد التوحید، مصحح: حسن حسن‌زاده آملی، تهران: الف لام میم، چاپ دوم.
الجندی، مؤیدالدین (1423). شرح فصوص الحکم (الجندی)، مصحح: سید جلال‌الدین آشتیانی، قم: بوستان کتاب، چاپ دوم.
جوادی آملی، عبدالله (1385). تفسیر انسان به انسان، قم: اسراء.
حسن‌زاده آملی، حسن (1365). هزار و یک نکته، تهران: رجاء، چاپ پنجم.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (بی‌تا). مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دار القلم، الطبعة الاولی.
سبزواری، ملاهادی (1372). شرح اسماء الحسنی، مصحح: نجف‌قلی حبیبی، تهران: دانشگاه تهران، چاپ اول.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1360). اسرار الآیات، مصحح: محمد خواجوی، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1363). مفاتیح الغیب، مصحح: محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1981). الاسفار الاربعة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
طریحی، فخر الدین بن محمد (1375). مجمع البحرین، محقق: احمد حسینی اشکوری، تهران: مرتضوی، چاپ سوم.
فرغانی، سعید الدین (1379). مشارق الدراری: شرح تائیه ابن‌فارض، مصحح: سید جلال‌الدین آشتیانی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
فناری، محمد بن حمزه (2010). مصباح الأنس بین المعقول والمشهود، تصحیح: عاصم ابراهیم الکیالی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
فیض کاشانی، ملا محسن (1385). علم الیقین فی اصول الدین، قم: بیدار.
 
قونوی، صدرالدین (1371). النصوص، مصحح: سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول.
قیومی، احمد بن محمد (بی‌تا). مصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: مؤسسة دار الهجرة، الطبعة الثانیة.
کاشانی، عبد الرزاق (1426). اصطلاحات الصوفیة، مصحح: عاصم ابراهیم الکیالی الحسینی الشاذلی الدرقاوی، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
کاکایی، قاسم؛ ملکی، محمد (1391). «تحلیل و تبیین جایگاه «جلاء و استجلاء» در عرفان اسلامی»، در: پژوهش‌نامه عرفان، ش6، ص119-142.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، مصحح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مرکز فرهنگ قرآن (1382). دایرة المعارف قرآن، تهیه و تدوین: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم: بوستان کتاب، چاپ سوم، ج3.
مصطفوی، حسن (بی‌تا). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت، قاهره، لندن: دار الکتب العلمیة و مرکز نشر آثار العلامة المصطفوی، الطبعة الثالثة.
مطهری، مرتضی (1368). مجموعه آثار، تهران: صدرا، ج23.
موسوی خمینی، سید روح‌الله (1385). تقریرات فلسفه، مقرر: سید عبدالغنی اردبیلی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ دوم.
موسوی خمینی، سید روح‌الله (1386 الف). شرح دعاء السحر (الطبع الجدید)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ چهارم.
موسوی خمینی، سید روح‌الله (1386 ب). مصباح الهدایة الی الخلافة والولایة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ ششم.
موسوی خمینی، سید روح‌الله (1388 الف). تفسیر سوره حمد،‌ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ یازدهم.
موسوی خمینی، سید روح‌الله (1388 ب). چهل حدیث (اربعین حدیث)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ چهارم.
موسوی خمینی، سید روح‌الله (1388 ج). شرح دعای سحر (ترجمه فارسی)، ترجمه: احمد فهری، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ دوم.
 
موسوی خمینی، سید روح‌الله (بی‌تا). تعلیقات علی «شرح فصوص الحکم» و «مصباح الأنس»، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
نسفی، عزیزالدین (بی‌تا). الإنسان الکامل، مصحح: ماریژان موله، تهران: طهوری.
یزدان‌پناه، سید یدالله (1391). مبانی و اصول عرفان نظری، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ سوم.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار