بررسی منتقدانه مشروعیت تداوم زناشویی با زانیه در فقه مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

2 دانش‌آموخته دکتری مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

 یکی از بحث‌برانگیزترین مباحث در زمینه آثار و تبعات زنا با زن دارای همسر، مشروعیت‌داشتن یا نداشتن تداوم زندگی مشترک زانیه با همسر خویش است. مشهور فقیهان امامیه حکم به مشروعیت داده‌اند و حکم مزبور اجماعی توصیف شده است. در بین مذاهب فقهی اهل سنت، هرچند عده‌ای از فقیهان حکم به فسخ عقد کرده‌اند اما مشهور در میان ایشان نیز جواز تداوم رابطه زناشویی با همسر او است؛ با بررسی‌های صورت‌گرفته در مقاله پیش‌ رو، نتیجه به‌دست‌آمده حاکی از لزوم تفکیک قائل‌شدن در حکم مسئله مد نظر است، به این نحو که باید میان زنایی که زانیه قبل از رابطه زناشویی با همسر خود داشته با آنچه بعد از این واقعه رخ داده است، تفاوت گذاشت و حکم جواز را فقط مختص به صورت دوم کرد. بدین‌ترتیب با نقد دیدگاه مشهور که با استفاده از روش تحلیلی‌توصیفی و ضمن طرح دلایل و مستندات صورت گرفت، کوشیدیم پاسخی در خور برای این مسئله بیابیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critical Investigation of Legitimacy of Continuing the Conjugal Life with the Adulteress in Islamic Denominations Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • mohammad rasool ahangaran 1
  • mahdi norouzi 2
1 assistant professor, Department of Islamic jurisprudence and law, Tehran University, Farabi Campus, Qum, Iran
2 PhD holder, Comparative Studies of Islamic Denominations, University of Religions and Denominations, Qum, Iran
چکیده [English]

Of the most controversial issues in the field of effects and consequencs of having sexual relation with a marrid women is legitimacy of continuing the conjugal life with her. Majority of Imamieh jurists have issued the verdict on the authenticity and described it as consensual. Although a number of jurists among Sunnis  have ordered cancelation of marriage contract, the common verdict orders continuing the conjugal life. The research conducted in this article has culminated in the necessityof making distinction between various circumstances in this regard; meaning there ought to be a difference between the illegal sexual relation she has had before and after having such relation with her husband. Allowing the husband to continue the conjugal life with an adulteress matches the second possibility. Critiquing the prevailing point of view through applying analytic – descriptive method and offering reasons and documents, we have tried to find a convincing answer to this issue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • marriage
  • adultery
  • continuing the conjugal life
  • cancelation of marriage contract
  • deflowered
قران کریم.
ابن جنید، محمد بن احمد (1416). مجموعة فتاوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
ابن حمزه طوسی، محمد بن علی (1408). الوسیلة إلی نیل الفضیلة، قم: کتاب‌خانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول.
ابن حنبل، احمد (بی‌تا). مسند احمد، قاهره: مؤسسة القرطبة.
ابن رشد، محمد بن احمد (بی‌تا). بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، بی‌جا: بی‌نا، در: نرم‌افزار مکتبة الشاملة.
ابن عابدین، محمد امین بن عمر (1421). حاشیة رد المختار علی الدر المختار: شرح تنویر الأبصار فقه أبو حنیفة، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر.
ابن ماجه، محمد بن یزید (بی‌تا). سنن ابن ماجه، بیروت: دار الفکر.
اراکی، محمدعلی (1419). النکاح، قم: نور نگار، چاپ اول.
بهوتی، منصور بن یونس (بی‌تا). شرح منتهی الإرادات، بی‌جا: بی‌نا، در: نرم‌افزار مکتبة الشاملة.
بیهقی، احمد بن الحسین (1344). السنن الکبری و فی ذیله الجوهر النقی، حاشیه: علاء الدین علی بن عثمان الماردینی الشهیر بابن الترکمانی، الهند ببلدة حیدر آباد: مجلس دائرة المعارف النظامیة، الطبعة الاولی.
جزیری، عبد الرحمن؛ غروی، سید محمد؛ مازح، یاسر (1419). الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت (ع)، بیروت: دار الثقلین، الطبعة الاولی.
حائری طباطبایی، سید علی (1418). ریاض المسائل (ط - الحدیثة)، قم: مؤسسة آل البیت (ع)، الطبعة الاولی.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409). وسائل الشیعة، تحقیق و تصحیح: مؤسسه آل ‌البیت (ع)، قم: مؤسسة آل ‌البیت (ع)، الطبعة الاولی.
حکیم، سید محسن (1416). مستمسک العروة الوثقی، قم: مؤسسة دار التفسیر، الطبعة الاولی.
حلی، حسن بن یوسف (1413). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
خوانساری، سید احمد (1405). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، تحقیق و تصحیح: علی اکبر غفاری، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
خوئی، سید ابوالقاسم (1418). موسوعة الامام الخوئی، قم: مؤسسة احیاء آثار الامام خوئی، الطبعة الاولی.
دهخدا، علی‌اکبر (1341). لغت‌نامه، تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
روحانی، سید صادق (1412). فقه الصادق (ع)، قم: دار الکتاب، مدرسة الامام الصادق (ع)، الطبعة الاولی.
سبزواری، سید عبد الأعلی (1413). مهذّب الأحکام، قم: مؤسسة المنار، الطبعة الرابعة.
سلاّر، حمزة بن عبد العزیز (1404). المراسم العلویة والأحکام النبویة، قم: منشورات الحرمین، الطبعة الاولی.
شبیری زنجانی، سید موسی (1419). نکاح، تحقیق و تصحیح: مؤسسه پژوهشی رأی‌پرداز، قم: مؤسسه پژوهشی رأی‌پرداز، چاپ اول.
شنقیطی، محمد بن محمد (بی‌تا). شرح زاد المستشفع، بی‌جا: بی‌نا، در: نرم‌افزار مکتبة الشاملة.
شیرازی، محمد بن علی (بی‌تا). المهذب فی فقه الإمام الشافعی، بیروت: بی‌نا، در: نرم‌افزار مکتبة الشاملة.
صدوق، محمد بن علی (1386). علل الشرائع، قم: داوری، چاپ اول.
صدوق، محمد بن علی (1415). المقنع، قم: مؤسسه امام هادی (ع)، چاپ اول.
طوسی، محمد بن حسن (1407 الف). تهذیب الاحکام، تهران: دار الکتب الاسلامیة، الطبعة الرابعة.
طوسی، محمد بن حسن (1407 ب). الخلاف، تحقیق و تصحیح: علی خراسانی و دیگران، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
عاملی، زین الدین بن علی (1413). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، الطبعة الاولی.
فاضل لنکرانی، محمد (1421). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله: النکاح، قم: مرکز فقه الائمة الاطهار (ع)، الطبعة الاولی.
فاضل هندی، محمد بن حسن (1416). کشف اللثام والابهام عن قواعد الاحکام، تحقیق و تصحیح: گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
فیض کاشانی، محمدمحسن (بی‌تا). مفاتیح الشرائع، قم: کتاب‌خانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول.
قرشی، علی اکبر (1412). قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ ششم.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی (ط ـ الاسلامیة)، تحقیق و تصحیح: علی اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیة، الطبعة الرابعة.
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
محدث نوری، میرزا حسین (1408). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آل البیت (ع)، بیروت: مؤسسة آل البیت (ع)، الطبعة الاولی.
مظفر، محمدرضا (1383). اصول الفقه، قم: دارالفکر، چاپ اول.
مفید، محمّد بن محمد بن نعمان (1413). المقنعة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، چاپ اول.
مقدسی رامینی، محمد بن مفلح (1424). الفروع و معه تصحیح الفروع لعلاء الدین علی بن سلیمان المرداوی، بیروت: الرسالة، الطبعة الاولی.
مکارم شیرازی، ناصر (1424 الف). النکاح، تحقیق و تصحیح: محمدرضا حامدی، مسعود مکارم، قم: مدرسة الامام علی بن ابی‌ طالب (ع)، الطبعة الاولی.
مکارم شیرازی، ناصر (1424 ب). انوار الاصول، تقریر: احمد القدسی، قم: مدرسة الامام علی بن ابی ‌طالب (ع).
مکارم شیرازی، ناصر (1428). حیله‌های شرعی و چاره‌جویی‌های صحیح، قم: مدرسة الامام علی بن ابی ‌طالب (ع).
مؤمن، محمد (1422). مبانی تحریر الوسیلة: کتاب الحدود، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
نجفی، محمد حسن (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، الطبعة السابعة.
نسایی، احمد بن شعیب (1411). سنن النسائی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
نفراوی، احمد بن غنیم (بی‌تا). الفواکه الدوانی علی رسالة ابن أبی زید القیروانی، بی‌جا: مکتبة الثقات الدینیة، در: نرم‌افزار مکتبة الشاملة.
نووی، ابو زکریا محیی الدین یحیی بن شرف (بی‌تا). المجموع شرح المهذب، بی‌جا: بی‌نا، در: نرم‌افزار مکتبة الشاملة.
نیاوردی، علی بن محمد (1404). الحاوی فی فقه الشافعی، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
هیتمی، ابن حجر (بی‌تا). تحفة المحتاج فی شرح المنهاج، بی‌جا: بی‌نا، در: نرم‌افزار مکتبة الشاملة.