بررسی اصل اولی صلح یا جهاد در اندیشه امامیه و اهل ‌سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 دانشیار گروه علوم قرآن، جامعة المصطفی، قم، ایران

3 استادیار گروه مذاهب فقهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

در طول تاریخ تفکر اسلامی، سال‌ها و بلکه قرن‌های متوالی این مسئله مطرح بوده که اسلام طرفدار اصالت جهاد است یا صلح. در این مقاله، دو نظریه در تفکر امامیه و اهل سنت بررسی شده و دیدگاه‌های مذاهب و فقهای آنها مطرح و واکاوی شده است تا راهکارهای مناسب بر اساس قواعد مشخص ترسیم شود. این مقاله با رویکرد توصیفی‌تحلیلی آیاتی را که ظهور در اصل اولی جهاد دارند، بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که آنها در مقام مقابله با کفار حربی هستند. برای تأیید این مطلب به سیره و سنت پیامبر k و همچنین آیاتی استناد شده که به صلح‌دوستی و اعتزال اشاره دارد. بنابراین، نظریه‌ای که در این پژوهش مطرح و تقویت می‌شود، این است که اصل اولی در روابط با کفار صلحی مقتدرانه بوده، که البته باید در آن، شرایط سیادت و استقلال اسلامی لحاظ شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining the First Principle of Peace or Jihad in the Thought of Twelvers and Sunnis

نویسندگان [English]

  • mahdi norouzi 1
  • seyyed hamid jazayeri 2
  • Hoseyn Rajabi 3
1 PhD Student in Comparative Studies of Islamic Denominations, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 Associate Professor, Department of Quranic Sciences, Al-Mustafa University, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Department of Jurisprudential Denominations, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

Throughout the history of Islamic thought, for years and even centuries, the question has been raised whether Islam advocates the originality of jihad or peace. In this article, two theories in Imami and Sunni thoughts are studied and the views of denominations and their jurists are mentioned and analyzed in order to provide appropriate solutions based on specific rules. This article examines the verses that indicate the first principle of jihad with a descriptive-analytical approach and concludes that they are in the position to confront koffar harbi (infidels against whom war can be waged). To confirm this, the practice and tradition of the Prophet (S) as well as the verses that refer to the peace and seclusion are cited. Therefore, the theory proposed and strengthened in this study is that the first principle in relations with infidels is authoritative peace, in which, of course, the conditions of Islamic sovereignty and independence must be taken into account

کلیدواژه‌ها [English]

  • Originality of Peace
  • Originality of Jihad
  • Authoritative Peace
  • Imamate
  • Sunni

مراجع

قرآن کریم.
نهج البلاغه (1414). قم: مؤسسه نهج‌البلاغه، چاپ اول.
آلوسی، سید محمود (1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
ابن ترکمانی (بی‌تا). الجوهر النقی علی السنن الکبری، بی‌جا: بی‌نا.
ابن سعد (بی‌تا). الطبقات الکبری، بیروت: دار صادر.
ابن عربی (بی‌تا). احکام القرآن، بیروت: دار الجیل، الطبعة الاولی.
ابن هشام (بی‌تا). سیرة ابن هشام، بی‌جا: بی‌نا.
ابن‌ادریس، محمد بن منصور (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم.
ابو حیان، محمد بن یوسف (1420). البحر المحیط فی التفسیر، بیروت: دار الفکر، الطبعة الاولی.
ابو صلاح حلبی، تقی الدین نجم الدین (1403). الکافی فی الفقه، اصفهان: کتاب‌خانه عمومی امام امیرالمؤمنین j، چاپ اول.
بخاری، محمد بن اسماعیل (1356). صحیح بخاری، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بهوتی، منصور بن یونس بن إدریس (1402). الکشاف القناع عن متن الاقناع، بیروت: دار الفکر.
بیضاوی، عبدالله بن عمر (1418). انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الاولی.
بیهقی، احمد بن الحسین (1414). سنن الکبری، مکه: دار الباز.
مجموعة من المؤلفین (بی‌تا). الموسوعة الفقهیة الکویتیة، کویت: دار السلاسل.
جوادی آملی، عبدالله (1378). ولایت فقیه و ولایت فقاهت و عدالت، قم: اسراء.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409). تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت b، الطبعة الاولی.
حق‌پناه، رضا (1388). «جنگ و صلح از منظر علامه طباطبایی»، در: اندیشه حوزه، س15، ش75، ص77-120.
‌حلی، حسن بن یوسف (1414). تذکرة الفقهاء (ط - الحدیثة)، قم: مؤسسة آل النبی  b، چاپ اول.
خطیب الشربینی، محمد (بی‌تا). مغنی المحتاج إلی معرفة معانی ألفاظ المنهاج، بیروت: دار الفکر.
راوندی، قطب‌الدین (1405). فقه القرآن، قم: کتاب‌خانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ دوم.
رشید رضا، محمد (1990). تفسیر المنار، بی‌جا: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
زحیلی، وهبه (1418). التفسیر المنیر فی العقیدة والشریعة، بیروت: دار الفکر المعاصر، الطبعة الثانیة.
زحیلی، وهبه (1419). آثار الحرب فی الفقه الاسلامی، دمشق: دار الفکر، الطبعة الثانیة.
زمخشری، محمود (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، بیروت: دار الکتاب العربی، الطبعة الثالثة.
سبحانی، جعفر (1421). مفاهیم القرآن، قم: موسسهٔ امام صادق j، چاپ چهارم.
سبزواری، سید عبدالاعلی (1409). مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسهٔ اهل بیت b.
سرخسی (1421). المبسوط، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، الطبعة الاولی.
سید سابق (بی‌تا). فقه السنة، قاهره: الفتح للاعلام العربی.
شبیری زنجانی، سید موسی (1419). کتاب نکاح، قم: موسسهٔ رأی‌پرداز، چاپ اول.
شلتوت، شیخ محمود (1403). القرآن والقتال، بیروت: دار الفتح للطباعة والنشر، الطبعة الثانیة.
‌شمس‌ الدین، محمد مهدی (1997). جهاد الامة، بیروت: دار العلم للملایین.
شیبانی (بی‌تا). الکامل فی التاریخ، بی‌جا: بی‌نا.
صادقی تهرانی، محمد (1365). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم: انتشارات فرهنگ اسلامی، چاپ دوم.
صدوق، محمد بن علی (1413). من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم.
‌طباطبایی، محمدحسین (1417). المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم.
طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان، تهران: ناصر خسرو، چاپ سوم.
طنطاوی، سید محمد (بی‌تا). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره: دار نهضة مصر للطباعة والنشر، الطبعة الاولی.
طوسی، محمد بن حسن (1387). المبسوط فی فقه الامامیة، تهران: المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة، الطبعة الثانیة.
طوسی، محمد بن حسن (1400). النهایة فی مجرد الفقه والفتوی، بیروت: دار الکتاب العربی، الطبعة الثانیة.
طوسی، محمد بن حسن (1407). الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الاولی.
عبده، محمد (1966). رسالة التوحید، بی‌جا: مطابع دار الکتاب العربی.
عروسی حویزی، عبد العلی (1415). تفسیر نور الثقلین، قم: اسماعیلیان، چاپ چهارم.
عمید، عباس‌علی (1421). فقه سیاسی، تهران: امیرکبیر، چاپ چهارم.
فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (1425). تفسیر کنز العرفان فی فقه القرآن، قم: مرتضوی، چاپ اول.
فخر رازی، محمد بن عمر (1420). مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة.
فرجانی، عمر احمد (1988). اصول العلاقات الدولیة فی الاسلام، بی‌جا: دار اقراء للطباعة والترجمة والنشر والخدمات الاعلامیة، الطبعة الثانیة.
قمی مشهدی، محمد بن محمد رضا (1368). کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
کاسانی، علاءالدین (1982). بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، بیروت: دار الکتاب العربی.
کاظمی، جواد بن سعد (بی‌تا). مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام، بی‌جا: بی‌نا.
ماوردی، علی بن محمد (بی‌تا). الحاوی الکبیر، بیروت: دار الفکر.
‌مجلسی، محمد باقر (بی‌تا). بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار b، بیروت: مؤسسة الوفاء.
مجلسی، محمدباقر (1404). مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول k، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ دوم.
مطهری، مرتضی (1384). مجموعه آثار استاد شهید مطهری (جهاد)، تهران: صدرا.
مظفر، محمدرضا (1383). اصول الفقه، قم: دار الفکر، چاپ اول.
مغربی، نعمان بن محمد (1385). دعائم الاسلام، قم: مؤسسة آل البیت b.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ اول.
مکارم شیرازی، ناصر (1427). الفتاوی الجدیدة، قم: مدرسهٔ امام علی بن ابی‌طالب j، چاپ دوم.
منتظری، حسین‌علی (1409). مبانی فقهی حکومت اسلامی، قم: مؤسسه کیهان، چاپ اول.
منتظری، حسین‌علی (بی‌تا). رسالهٔ استفتائات، قم: بی‌نا.
موسوی اردبیلی، عبدالکریم (1427). فقه الحدود والتعزیرات، قم: مؤسسة النشر لجامعة المفید، الطبعة الثانیة.
نجفی، محمد حسن (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، الطبعة السابعة.
نووی، یحیی بن شرف (1405). روضة الطالبین و عمدة المفتین، بیروت: مکتب الاسلامی.
نووی، یحیی بن شرف (بی‌تا). المجموع شرح المهذب، بی‌جا: بی‌نا.
واقدی، محمد بن عمر (1405). مغازی: تاریخ جنگ‌های پیامبر، ترجمه: محمدمهدی دامغانی، قم: دانش اسلامی، چاپ دهم.
ولایی، عیسی (1392). فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، تهران: نی.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار