بررسی تطبیقی فروش اسلحه به مردم سرزمین کفر از نظر امامیه و اهل سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

2 دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

3 استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

چکیده

کاربرد سلاح یکی از پدیده‌های بارز قدرت ملت‌ها و دولت‌ها است که نقش بسزایی در زندگی‌شان دارد. فروش اسلحه به دشمنان منجر به تقویت نظامی آنها می‌شود و امنیت جامعه اسلامی را به خطر می‌اندازد. روایات، فروش اسلحه را به دشمنان حرام دانسته، ولی گاه اوضاع و احوال جامعه اسلامی به گونه‌ای است که فروش اسلحه به دشمنان نه‌تنها کیان جامعه اسلامی را به خطر نمی‌اندازد، بلکه منافعی برای مسلمانان در پی خواهد داشت. فقها درباره حکم فروش اسلحه به مردم سرزمین کفر اختلاف نظر دارند که می‌توان دیدگاه‌هایشان را در پنج نظریه گنجاند: 1. مطلقاً حرام است؛ 2. تفصیل بین زمان جنگ و صلح؛ 3. منوط‌بودن حکم فروش به نظر حاکم جامعه اسلامی که بر اساس اوضاع و احوال و مقتضیات زمان و مکان و مصلحت جامعه اسلامی تصمیم می‌گیرد؛ 3. منوط‌بودن تحریم به قصد تقویت کفار و دشمنان در صورتی است که موجب تقویت دشمنان شود؛ 5. حرمت فروش به کفار مطلقاً و به مسلمانان مخالف فقط در زمان جنگ. مختار نویسندگان این نوشتار این است که حکمش به نظر حاکم اسلامی وابسته است، چون مسئله از جمله مسائل سیاسی و حکومتی است، و بدیهی است که بر اساس مقتضیات زمان و مکان و مصلحت و اوضاع و احوال جامعه اسلامی تصمیم می‌گیرد. این پژوهش با شیوه توصیفی‌تحلیلی دلایل و مستندات دیدگاه‌های مختلف امامیه و اهل سنت را بررسی و نقد می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Arms Sales to the People of the Domain of Disbelief from the Point of View of Imami Shiites and Sunnis

نویسندگان [English]

  • Narges Absardi 1
  • Abd al-Jabbar Zargush Nasab 2
  • Karim Kukhayizadeh 3
1 PhD Student in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Ilam University, Iran,
2 Associate Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Ilam University, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Ilam University, Iran,
چکیده [English]

The use of weapons is one of the prominent factors of power for nations and governments that plays a significant role in their lives. The sale of weapons to the enemies leads to their military strengthening and endangers the security of the Islamic society. The narrations forbid the sale of weapons to the enemies, but sometimes the situation of the Islamic society is such that the sale of weapons to the enemies not only does not endanger the unity of the Islamic society, but will also benefit the Muslims. The jurists disagree about the ruling on selling weapons to the people of the domain of disbelief, and their views can be categorized into five theories: 1. It is absolutely forbidden 2. There is a distinction between the time of war and peace 3. The sale depends on the opinion of the ruler of the Islamic society, who decides based on the circumstances and requirements of the time and place and the interest of the Islamic society 4. The prohibition depends on the intention to strengthen the infidels and the enemies provided the sale strengthens the enemies 5. It is forbidden to sell weapons to infidels always and to dissident Muslims only during war. The authors of this article believe that the ruling on the mentioned issue depends on the opinion of the Islamic ruler, because it is one of the political and governmental issues on which he decides considering the requirements of time and place as well as the interest, expediency and situation of Islamic society. Using descriptive-analytical method, this research examines and critiques the reasons and documents of different views of Imami Shiites and Sunnis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Weapon
  • Sale
  • Land of Infidels
  • Islamic Denominations

مراجع

قرآن کریم.
ابن ادریس، محمد بن منصور (1410). السرائر، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
ابن حزم، علی بن احمد (بی‌تا). المحلی، بیروت: دار الآفاق.
ابن حنبل، احمد (1374). مسند احمد، بیروت: مؤسسة الرسالة.
ابن فهد حلی، احمد بن محمد (1407). المهذب البارع، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم (1416). لسان العرب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابن همام، محمد بن عبد الوهاب (بی‌تا). شرح فتح القدیر، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابو الصلاح حلبی، تقی الدین بن نجم الدین (1403). الکافی فی الفقه، اصفهان: کتاب‌خانه عمومی امیرالمؤمنین j.
ابو یوسف، یعقوب (بی‌تا). الخراج، بیروت: دار المعرفة.
ابوجیب، سعدی (بی‌تا). موسوعة الاجماع فی الفقه الاسلامی، بیروت: دار العربیة.
اردبیلی، احمد (1368). مجمع الفائدة، قم: اسلامی.
اصبحی، مالک بن انس (1323). المدونة الکبری، مصر: مطبعة السعادة.
انصاری، مرتضی بن محمد (1434). کتاب المکاسب، قم: کنگره جهانی بزرگ‌داشت شیخ انصاری.
ایزدپناه، عبدالرضا؛ و دیگران (1372). کاوشی در فقه و علوم وابسته آن، کتاب اول، قم: منشورات حوزه.
بخاری، محمد بن اسماعیل (بی‌تا). صحیح البخاری، استانبول: المکتب الاسلامی.
بهجت، محمدتقی (1423). وسیلة النجاة، قم: شفق.
بهوتی، منصور بن یوسف (1394). کشاف القناع، مکه: المطبعة الحکومیة.
بیهقی، احمد (بی‌تا). السنن الکبری، حیدرآباد: دائرة المعارف العثمانیة.
جر، خلیل (بی‌تا). المعجم العربی الحدیث، تهران: امیرکبیر.
حر عاملی، محمد بن حسن (1391). وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت b.
حکیم، محمد تقی (1429). الاصول العامة فی الفقه المقارن، تهران: المکتبة الاسلامیة.
حلی، جعفر بن الحسن (بی‌تا). المختصر النافع، مصر: دار الکتب.
حلّی، حسن بن یوسف (1413). قواعد الأحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
حلّی، حسن بن یوسف (بی‌تا). تحریر الأحکام، مشهد: مؤسسة آل البیت b
حلّی، یحیی بن سعید (1405). الجامع للشرائع، قم: مؤسسة سید الشهداء العلمیة.
خدوری، مجید (1388). جنگ و صلح در قانون اسلامی، ترجمه: غلام‌رضا سعیدی، تهران: اطلاعات.
خوئی، ابوالقاسم (1422). مصباح الاصول، قم: مکتبة داوری.
خوئی، ابوالقاسم (بی‌تا). مصباح الفقاهة: المکاسب، قم: بی‌نا.
دانش‌پژوه، مصطفی (1392). حقوق اسلام و بین‌الملل، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
دیلمی سلاّر، حمزة بن عبد العزیز (1404). المراسم العلویة، قم: منشورات الحرمین.
روحانی، سید صادق (1429). منهاج الفقاهة، قم: انوار الهدی.
زبیدی، محمد (1306). تاج العروس، بیروت: دار الهدایة.
سبزواری، سید عبد الأعلی (1413). مهذّب الأحکام، قم: مؤسسة المنار.
سبزواری، محمد باقر بن محمد (1423). کفایة الأحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
سرخسی، محمد بن احمد (1972). شرح السیر الکبیر، السعودیة: مطبعة الاعلانات الشرقیة.
شافعی، محمد بن ادریس (1393). الام، بیروت: دار المعرفة.
شربینی، محمد (1356). مغنی المحتاج، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
شهرستانی، محمد بن عبد الکریم (1396). الملل والنحل، قم: منشورات الرضا.
صافی، لطف‌الله (1416). هدایة العباد، قم: دار القرآن.
صفار، فاضل (2008). فقه المصالح والمفاسد، بیروت: دار العلوم.
طباطبایی حائری، سید علی بن محمد (1418). ریاض المسائل، قم: مؤسسة آل البیت .b
طبرسی، فضل بن الحسن (1414). مجمع البیان، بیروت: دار الفکر.
طبری، محمد (1400). جامع البیان، بیروت: دار المعرفة.
طرابلسی، عبد العزیز (1406). المهذب، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طوسی، محمد بن حسن (1387). المبسوط، تهران: المکتبة المرتضویة.
طوسی، محمد بن حسن (1400). النهایة، بیروت: دار الکتاب العربی.
طوسی، محمد بن حسن (1407). تهذیب الأحکام، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا). التبیان، بیروت: مؤسسة الاعلمی.
عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی (1410). اللمعة الدمشقیة، بیروت: دار التراث.
عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1410). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: داوری.
عاملی حسینی، سید جواد بن محمد (1419). مفتاح الکرامة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
علوی، حسن (بی‌تا). الشیعة والدولة القومیة فی العراق، قم: دار الثقافة.
عمید زنجانی، عباس‌علی (1377). قواعد فقه، تهران: امیرکبیر.
فاضل لنکرانی، محمد (1427). القواعد الفقهیة، قم: مرکز فقه الائمة b.
فیض، علی‌رضا (1378). مبادئ فقه و اصول، تهران: دانشگاه تهران.
فیومی، احمد (1347). المصباح المنیر، مصر: دار العصور.
قرشی، سید علی‌اکبر (1412). قاموس القرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
کرکی، علی بن حسین (1414). جامع المقاصد، قم: مؤسسة آل البیت b.
کلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب (1407). الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
گلپایگانی، سید محمدرضا (1413). هدایة العباد، قم: دار القرآن.
مرداوی، علاء الدین ابو الحسن علی (1378). الانصاف، قاهرة: مطبعة السنة المحمدیة.
مفید، محمّد بن محمد بن نعمان (1413). المقنعة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
منتظری، حسین‌علی (1415). دراسات فی المکاسب المحرمة، قم: نشر تفکر.
موسوی خمینی، سید روح‌اللّه (1415). المکاسب المحرمة، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
نجدی حنبلی، عبد الرحمن (1398). مجموع فتاوی ابن تیمیه، بیروت: مطابع دار العربیة.
نجفی، محمد حسن (1404). جواهر الکلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
نراقی، مولی احمد (1415). مستند الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت b.
نووی، ابو زکریا محیی الدین (بی‌تا). المجموع، جدة: مکتبة الارشاد.
یزدی، سید محمد کاظم (1421). حاشیة المکاسب، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
پژوهشنامه مذاهب اسلامی
دوره 8، شماره 16
اسفند 1400
صفحه 373-402

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار