تحلیل مبانی نظری و شواهد نقلی نظریه میرزا مهدی اصفهانی در باب معاد جسمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

2 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

تحلیل و بررسی بُن‌مایه‌های فکری میرزا مهدی اصفهانی در مسئلهٔ معاد جسمانی راه‌گشای شناخت نظریهٔ وی با توجه به پشتوانهٔ ادلهٔ نقلی خواهد بود. اهتمام وافر اصفهانی به ظواهر نصوص منجر به مطرح‌شدن دیدگاهی مشابه نظریه متکلمان اسلامی شده است. اما بنیان اندیشه اصفهانی بر مسائلی از قبیل خلقت انسان‌ها در عالم ذر، تعیین نوع طینت انسان‌ها، ورود به عالم دنیا و خلط طینت‌ها و سپس خروج از عالم دنیا و حشر و نشر بر اساس بدن دنیایی استوار است. گاهی اصفهانی منشأ فهم این سِیر را فضل و امتنان الاهی می‌داند و گاه عدل و قسط. از این رهگذر دو مسئله در منظومه فکری اصفهانی بسیار مهم و اساسی است: 1. توجه خاص به نصوص، بدون تأویل دلالی؛ 2. ضرورت انطباق تحلیل و تبیین‌ها در مسئلهٔ معاد بر آیات و روایات. اصفهانی از لحاظ روش‌شناختی روی‌آوردی تکثّرگرا و بعضاً روشی وحدت‌گرا به مسئلهٔ معاد جسمانی دارد. به تعبیر دیگر، وی به دنبال این است که میان دیدگاه‌های خود و آیات و روایات به نحو روشمند جمع کند و این مبنا را تا آنجا پیش برده است که تقریراتش را به مشکات انوار اهل بیت b منتسب دانسته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of Theoretical Foundations and Narrated Evidences of Mirza Mahdi Isfahani's Theory on Bodily Resurrection

نویسندگان [English]

  • Jafar Shanazari 1
  • Ali Mostajeran 2
1 Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
2 PhD Student in Transcendent Wisdom, University of Isfahan, Isfahan, Iran,
چکیده [English]

Analysis and study of Mirza Mahdi Isfahani's intellectual foundations on the issue of bodily resurrection will pave the way for understanding his theory, considering the narrated evidences. Isfahani's abundant interest in the appearance of texts has led to a view similar to the theory of Islamic theologians. But the foundation of Isfahani thought is based on issues such as the creation of human beings in the world of pre-existence, determining the nature of human beings, entering the world and mixing natures and then leaving the world and establishing the resurrection based on the worldly body. Sometimes Isfahani considers the source of understanding of these matters as divine grace and mercy, and sometimes justice and fairness. Therefore, two issues are very important and fundamental in his intellectual system: 1. Special attention to texts without semantic interpretation; 2. Need to apply analysis and explanations on resurrection to verses and narrations. Isfahani methodologically has a pluralistic approach and sometimes a unitary approach to the issue of physical resurrection. In other words, he seeks to reconcile methodically his views with verses and narrations, and has advanced this basis to the point that he has attributed his transcripts to the lights of the Ahl al-Bayt (AS) (Household of the Prophet). 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mirza Mahdi Isfahani
  • Nature
  • Physical Resurrection
  • World of Pre-existence
قرآن کریم.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب، بیروت: دار الفکر.
ارشادی‌نیا، محمدرضا (1382). نقد و بررسی مکتب تفکیک، مشهد: دفتر تبلیغات اسلامی.
اصفهانی، میرزا مهدی (1396 الف). انوار الهدایة، قم: مؤسسه‌ معارف اهل البیت b.
اصفهانی، میرزا مهدی (1396 ب). ابواب ‌الهدی، قم: مؤسسه ‌معارف اهل البیت b.
اصفهانی، میرزا مهدی (1396 ج). معارف قرآن، تصحیح: مؤسسه معارف اهل البیت b، قم: مؤسسه معارف اهل البیت b.
اصفهانی، میرزا مهدی (بی‌تا). تقریرات، مشهد، نسخه خطی، شماره 12480 آستان قدس رضوی.
بنی‌هاشمی، محمد (1396). «عقل از دیدگاه میرزای اصفهانی»، در: اندیشهنامه میرزا مهدی اصفهانی، قم: مؤسسه معارف اهل بیت b.
بیابانی، محمد (1396). «نفس و روح از نظر میرزا مهدی اصفهانی»، در: اندیشهنامه میرزا مهدی اصفهانی، قم: مؤسسه معارف اهل بیت b.
تهرانی، میرزاجواد (1374). عارف و صوفی چه می‌گویند؟ قم: بعثت.
جوهری، اسماعیل بن حماد (1376). الصحاح، بیروت: دار العلم.
حکیمی، محمدرضا (1384). معاد جسمانی در حکمت متعالیه، قم: دلیل ما.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412). مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دار القلم.
فرامرز قراملکی، احد (1385). روش‌شناسی مطالعات دینی، مشهد: دانشگاه رضوی.
کلینی، محمد بن یعقوب (1429). الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
مجلسی، محمدتقی (1376). بحار الانوار، قم: دار الکتب الاسلامیة.
مروارید، حسن (1378). تنبیهات حول مبدأ و معاد، ترجمه: حمیدرضا آژیر، قم: اسلامیه.
مفید، حسین (1396). «عقل و علم از منظر میرزا مهدی اصفهانی»، در: اندیشه‌نامه میرزا مهدی اصفهانی، قم: مؤسسه معارف اهل بیت b.