جایگاه کتاب العُدّة فی اصول الفقه اثر شیخ طوسی در آرای اصولی بزرگان اهل سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه شافعی، دانشکده الاهیات دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار دانشکده الاهیات دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

قرن پنجم در تاریخ تدوین اصول فقه اهل سنت عصر شکل‌گیری تدوینات اصولی جامع بر پایه مذاهب فکری مختلف است. از ویژگی‌های مهم این دسته از تألیفات نقل آرای اصولی بزرگان اصولی قرون پیشین همچون ابوعلی جبایی، فرزندش ابوهاشم، ابوعبدالله بصری، و قاضی عبدالجبار است که کتاب‌هایشان به دست ما نرسیده و برای شناخت آرایشان چاره‌ای جز مطالعه کتب اصولی نگاشته‌شده در قرون بعد، مخصوصاً قرن پنجم، نداریم. در مذهب امامیه نیز قرن پنجم نقطه عطف به شمار می‌آید و زمان تدوین اصول فقه به صورت شامل و جامع است که در آنها منقولات بسیاری از اصولیان اهل سنت وجود دارد که می‌تواند منبعی برای شناخت اقوال این بزرگان در کنار سایر منابع اهل سنت به شمار رود، به‌ویژه آن دسته از علمایی که امکان دسترسی به تألیفاتشان در قرون بعد ناممکن شده است. در این مقاله با انتخاب کتاب العُدّة فی اصول الفقه تألیف شیخ طوسی از کتب تألیف‌شده در قرن پنجم، و بررسی برخی مباحث این کتاب، که حاوی نقل آرای اصولیان اهل سنت است، کوشیده‌ایم از منظر مذکور به جایگاه این کتاب و آرای منقول در آن بنگریم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Position of the Book "Al-Oddah fi Osul al-Feghh" by Sheikh Tusi in the Fundamental Perspective of Sunni Scholars

نویسندگان [English]

  • Mahdi Mostafayi 1
  • jalal jalalizadeh 2
1 PhD Student in Shafei Jurisprudence, Faculty of Theology, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Theology, University of Tehran, Tehran, Iran,
چکیده [English]

The fifth century in the history of compiling the principles of Sunni jurisprudence is the era of the formation of comprehensive works based on different schools of thought. One of the important features of this group of compilations is the citation of the fundamental opinions of the scholars of the previous centuries such as Abu Ali Jobbayi, his son Abu Hashem, Abu Abdollah Basri, and Ghazi Abd al-Jabbar, whose books have not reached us, and therefore, there is no other way to know their opinions except to study the fundamental books written in later centuries, especially the fifth century. This century is also considered a turning point in Twelver Shiism. It was the time when the principles of jurisprudence were compiled in an inclusive and comprehensive form, in which there are many citations of Sunni fundamentalists, which can, along with other Sunni sources, be considered as a source for knowing the sayings of Sunni elders, especially those whose writings became impossible to access in later centuries. In this article, by choosing the book "Al-Oddah fi Osul al-Feghh" by Sheikh Tusi, written in the fifth century, and by examining some of the topics of the book, which contain the opinions of Sunni fundamentalists, we have tried to determine the position of the book and the opinions expressed in it from the aforementioned perspective.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Al-Oddah fi Osul al-Feghh
  • Sheikh Tusi
  • Imamiyyah
  • Sunnis
  • Quoting Opinions
قرآن کریم.
ابن ‌سبکی، تاج‌ الدین ابی نصر (1419). رفع الحاجب عن مختصر ابن الحاجب، تحقیق: محمد معوض و عادل احمد عبد الموجود، بیروت: عالم الکتب، الطبعة الاولی.
ابن سریج، ابو العباس احمد بن عمر (بی‌تا). الودائع لمنصوص الشرائع، تحقیق: صالح بن عبد الله بن ابراهیم الدرویش، رساله دکتری، مدینة المنورة: جامعة الإسلامیة
ابن مرتضی، احمد بن یحیی (1380). طبقات المعتزلة، تحقیق: سوسنه دیفلد، بیروت: دار مکتبة الحیاة.
ابو الحسین بصری، محمد بن علی بن طیب (1384). المعتمد، تحقیق: محمد حمید الله، دمشق: معهد العلمی.
امام الحرمین، ابو المعالی عبد الملک بن عبد الله (بی‌تا). البرهان فی اصول الفقه، تحقیق: عبد العظیم الدیب، قاهره: دار الانصار
باقلانی، ابوبکر محمد بن طیب (1418). التقریب والارشاد الصغیر، تحقیق: ابو زنید عبد الحمید بن علی، بیروت: الرسالة، الطبعة الثانیة.
جبوری، حسین بن خلف (1409). الامام ابو العباس ابن سریج المتوفی سنة 306 ه. و آراؤه الأصولیة، مدینة المنورة: الجامعة الإسلامیة.
جصاص رازی، احمد بن علی (1405). الفصول فی الاصول، تحقیق: عجیل جاسم النشمی، کویت: وزارة الاوقاف، الطبعة الاولی.
زحیلی، محمد (1412). امام الجوینی امام الحرمین، دمشق: دار القلم، الطبعة الثانیة.
زنجانی، محمود (1398). تخریج الفروع علی الأصول، تحقیق: محمد ادیب صالح، بیروت: مؤسسة الرسالة، الطبعة الثانیة.
شافعی، محمد بن ادریس (1358). الرسالة، تحقیق: احمد شاکر، مصر: مکتبة الحلبی، الطبعة الاولی.
شریف مرتضی، علی بن حسین (بی‌تا). الذریعة الی اصول الشریعة، تحقیق: هیئت علمی مؤسسه امام صادق (ع)، قم: مؤسسه امام صادق (ع).
شیرازی، ابو اسحاق ابراهیم بن علی (1403). التبصرة فی اصول الفقه، تحقیق: محمد بن حسن هیتو، دمشق: دار الفکر، الطبعة الاولی.
طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن (1417). العدة فی اصول الفقه، تحقیق: محمدرضا انصاری قمی، قم: ستاره، الطبعة الاولی.
کلْوَذَانی، ابو الخطاب محفوظ بن احمد (1406). التمهید، تحقیق: مفید محمد ابو عمشة (جزء 1-2) و محمد بن علی بن ابراهیم (جزء 3-4)، مکة مکرمة: مرکز البحث العلمی و إحیاء التراث الإسلامی جامعة أم القری، الطبعة الاولی.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413). التذکرة باصول الفقه، تحقیق: شیخ مهدی نجف، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، چاپ اول.