طلاق ثلاث: بررسی دیدگاه مذاهب اسلامی و قوانین احوال شخصیه کشورهای اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

2 استادیارگروه فقه و مبانی حقوق اسلامی, دانشگاه آزاد اسلامی, واحد اصفهان( خوراسگان), اصفهان, ایران

3 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

طلاق از جمله سنت‌های رایج اعراب پیش از اسلام بوده که اسلام، پس از اصلاح اشکالات، آن را امضا کرد. جواز برخی از وجوه طلاق از قرآن، سنت رسول خدا (ص)، اجماع علما و عقل استنباط می‌شود. از جمله طلاق‌های رایج «طلاق ثلاث» است. در این شکل، مرد زن خود را در یک مجلس سه بار طلاق می‌دهد یا به یک لفظ، سه‌طلاقه می‌کند. از صدر اسلام، میان اصحاب، تابعین و فقهای مذاهب اسلامی در تأویل و تفسیر آیه «الطلاقُ مرّتان» اختلاف رأی وجود داشته است؛ فقهای همهٔ مذاهب، اجماعاً طلاق ثلاث را بدعی می‌دانند، موضع اختلاف به تفسیرهای مختلف از آیه‌ مذکور باز می‌گردد. در این نوشتار رأی مذاهب فقهی مختلف از این آیه بررسی شده، که در نهایت با بررسی ادله مذاهب مختلف و بیان رویکرد فقها، عمل به حکم این بدعت و الزام به جاری‌کردن طلاق ثلاث با دیدگاه بسیاری از اصحاب، تابعین و فقهای سلف و خلف منافات دارد. همچنین، با نگاه به قوانین احوال شخصیه در کشورهای اسلامی نشان داده شد که حکم به وقوع طلاق ثلاث در محاکم این کشورها منتفی شده و فقط به یک طلاق رجعی حکم داده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Triple Divorce: Examining the Views of Islamic Denominations and Personal Status Laws of Islamic Countries

نویسندگان [English]

  • Sayed taha Hassan Nejad 1
  • Ahmad Reza Rafiee 2
  • Javad Javad Panjehpour 3
1 PhD Student in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan), Isfahan, Iran
2 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan), Isfahan, Iran
3 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan), Isfahan, Iran
چکیده [English]

 
Divorce was one of the common traditions of Arabs before Islam, which was approved by Islam after correcting its flaws. The legitimacy of some types of divorce is inferred from the Quran, the tradition of the Messenger of God (S), the consensus of scholars, and the intellect. One of the common divorces is "Triple Divorce" in which a man divorces his wife three times in one meeting, or through one statement, he gets three divorces at once. Since the beginning of Islam, there has been a difference of opinion among the Companions, Followers, and jurists of Islamic schools of thought in the exegesis and allegorical interpretation of the verse Al-Talagh-o-Marratan (A divorce is only permissible twice). The jurists of all denominations unanimously consider triple divorce to be heretical, and their difference comes back to different interpretations of the mentioned verse. In this article, the opinions of different schools of jurisprudence on this verse were examined, and finally, by examining the arguments of different schools of thought and expressing the approach of the jurists, the conclusion was reached that the practice of this heresy and the obligation to implement the triple divorce contradict the views of many Companions, Followers, early and late jurists. Moreover, the study of personal status laws in Islamic countries showed that triple divorce is rejected in the courts of these countries and only one retroactive divorce is ruled.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Triple Divorce
  • Islamic Denominations
  • Law
  • Islamic Nations

مراجع

قرآن کریم.
آلوسی بغدادی، سید محمود (بی‌تا). بلوغ الارب فی معرفة احوال العرب، تصحیح: محمد بهجة الاثری، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن ادریس حلی، محمد بن احمد (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، الطبعة الثانیة.
ابن تیمیه، احمد (بی‌تا). کتب و رسائل و فتاوی، تحقیق: عبد الرحمان محمد قاسم العاصمی، ریاض: المملکة العربیة السعودیة.
ابن حزم، علی بن احمد (1385). المحلی، بیروت: المکتب التجاری.
ابن حزم، علی بن احمد (بی‌تا). المحلی بالآثار، بیروت: دار الفکر.
ابن رشد قرطبی، محمد بن احمد (۱۴۳۱). بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، تهران: مرکز الدراسات العلمیة التابع للمجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیة، الطبعة الاولی.
ابن عاشور، محمد الطاهر بن محمد (1984). التحریر والتنویر، تونس: الدار التونسیة للنشر.
ابن قدامه (1968). المغنی بر مختصر خرقی، بی‌جا: مکتبة ریاض الحدیث.
ابن قیم الجوزیه، محمد بن ابی بکر (بی‌تا). اعلام الموقعین عن رب العالمین، بی‌تا: نشر مکتبة الکلیات الازهریة.
ابن ماجة قزوینی، محمد بن یزید (بی‌تا). سنن ابن ماجه، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، بی‌جا: دار إحیاء الکتب العربیة.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب، بیروت: دار الصادر.
ابن نجیم، زین بن ابراهیم (بی‌تا). البحر الرائق: شرح کنز الدقائق، بیروت: دار الکتب العلمیة.
أبو الطیب، محمد صدیق خان (بی‌تا). الروضة الندیة: شرح الدرر البهیة، بی‌جا: دار المعرفة.
الأزدی السِّجِسْتانی، سلیمان بن الأشعث (بی‌تا). سنن ابی داوود، محقق: محمد محیی الدین عبد الحمید، بیروت: المکتبة العصریة.
بحرانی، یوسف بن احمد (بی‌تا). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم.
بدران، العینین بدران (1961). احکام الزواج والطلاق فی الاسلام، بی‌جا: مطبعة الدار التألیفات.
بلخی، نظام الدین (1310). الفتاوی الهندیة، مصر: دار الفکر، الطبعة الثانیة.
بیهقی، احمد بن حسین (۱۴۱۰). السنن الکبری، تحقیق: محمد عبد القادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
ترمذی، محمد بن عیسی (1395/1975). سنن الترمذی، تحقیق و تعلیق: أحمد محمد شاکر (ج1-2) و محمد فؤاد عبد الباقی (ج3) و إبراهیم عطوة عوض المدرس فی الأزهر الشریف (ج4-5)، مصر: شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی، الطبعة الثانیة.
جزیری (1424/2003). الفقه علی المذاهب الأربعة، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الثانیة.
جصاص رازی، احمد بن علی (1405). احکام القرآن، تحقیق: محمد صادق قمحاوی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
جمعی از نویسندگان (زیر نظر: محمود هاشمی شاهرودی) (1389). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع)، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع).
الحرّ العاملی، محمد بن حسن (بی‌تا). وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث.
خطیب شربینی، محمد بن أحمد (1415/1994). مغنی المحتاج إلی معرفة معانی ألفاظ المنهاج، بی‌جا: دار الکتب العلمیة، الطبعة الأولی.
رشید رضا، محمد (بی‌تا). تفسیر المنار، بیروت: دار المعرفة، الطبعة الثانیة.
رضایی، اسدالله (1395). «بررسی تطبیقی طلاق بدعی در فقه امامیه و حنفیه»، در: پژوهش‌نامه مذاهب اسلامی، ش6، ص75-95.
روحانی، سید صادق (1412). فقه الصادق (ع)، قم: دار الکتاب، چاپ اول.
زحیلی، وهبه (۱۴۲۷). الفقه الاسلامی و ادلته، دمشق: دار الفکر، الطبعة الثالثة.
زلمی، مصطفی (1395). احکام ازدواج و طلاق در فقه اسلامی، ترجمه: محمود ابراهیمی، تهران: احسان.
زمخشری، محمود بن عمرو (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی، الطبعة الثالثة.
سابق، سید (1371). فقه السنة، ترجمه: محمود ابراهیمی، سقز: محمدی.
سرخسی، محمد ابن احمد (1414/1993). المبسوط، بیروت: دار المعرفة.
شبیری زنجانی، سید موسی (1419). کتاب نکاح، قم: مؤسسه رأی‌پرداز، چاپ اول.
شریف مرتضی، علی بن حسین (بی‌تا). الانتصار فی انفرادات الإمامیة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
شوکانی یمنی، محمد بن علی (1250). الفتح الربانی من فتاوی الإمام الشوکانی، صنعاء: مکتبة الجیل الجدید.
شوکانی یمنی، محمد بن علی (1413/1993). نیل الأوطار، مصر: دار الحدیث، الطبعة الأولی.
طبرسی (1415/1995). المصادر التفسیر عند الشیعة، تحقیق و تعلیق: لجنة من العلماء والمحققین الأخصائیین، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، الطبعة الأولی.
طریحی، فخر الدین (1378). مجمع البحرین، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
طوسی، محمد بن حسن (۱۴۱۴). الخلاف، تحقیق: سید علی خراسانی و دیگران، قم: مؤسسة النشر الاسلامیة.
عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1403). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
علی، جواد (1970). المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت: دار العلم للملایین.
فاضل مقداد (بی‌تا). کنز العرفان فی فقه القرآن، ترجمه: عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم: بی‌نا.
قرشی بنابی، علی‌اکبر (1377). تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت.
قرطبی، محمد بن احمد (1964). تفسیر قرطبی، تحقیق: أحمد البردونی و إبراهیم أطفیش، قاهره: مکتب المصریة.
قرطبی، محمد بن احمد (بی‌تا). تفسیر قرطبی، تحقیق: احمد عبد العلیم، قاهره: دار الشعیب.
نجفی، محمد حسن (بی‌تا). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار