حقیقت اسماء مستأثره و نقش تکوینی و سلوکی آنها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 استادیار گروه عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

اسماء مستأثره، اسماء برگزیده ذات حق متعال هستند که درباره حقیقت‌شان حدس‌های گوناگونی مطرح است. برخی گفته‌اند این اسماء در ذات حق‌تعالی هستند و در واقع اطلاق اسم بر اینها از باب مسامحه است؛ و آنها را واسطه بین ذات و تعین اول احدی دانسته‌اند. بر این اساس، این اسماء وجه باطنی و اطلاقی، با اطلاق مقسمی ساحت احدی هستند. برخی هم تجلی تعین احدی را همان اسم مستأثره گفته‌اند، و عده‌ای هم معتقدند اینها اسمائی در ساحت واحدیت‌اند، البته وجه باطنی ساحت واحدیت‌اند. درباره ظهور این اسماء هم برخی مطلقاً به عدم ظهور آن قائل شده‌اند، و برخی به ظهور آن قائل‌اند، اما معتقدند ظهور آنها هم مستأثره است. برخی هم به ظهور تفصیلی آنها معتقدند. اهل عرفان اساس سلوک را «تعلق» و «تحقق» و «تخلق» به اسماء الاهی می‌دانند. اگر علم و وصول به اسماء مستأثر را ممکن بدانیم، به همان مقدار عارف واصل کامل و اکمل خواهد بود. به زعم ما، اسماء مستأثره از جایگاه کنه ذات تا مراتب نازله مادون، تنزل و ظهور دارند و فقط با دیده حق مشهود می‌شوند. این مقاله به شیوه توصیفی‌تحلیلی با توجه به احادیث اهل بیت (ع) و تحلیل‌های عقلی‌عرفانی نگاشته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Truth of God's Hidden Names and Their Creative and Behavioral Role

نویسندگان [English]

  • Vahid Aryanfar 1
  • Reza Elahimanesh 2
1 PhD Student in Sufism and Islamic Mysticism, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Department of Islamic Mysticism, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

The hidden names are the chosen names of the Supreme Being, about whose truth there are various guesses. Some people say that these names are in the essence of Almighty God, and in fact, considering them as names is a matter of tolerance. They considered the names to be the intermediary between the essence and the first determination. Accordingly, these names are the internal and absolute aspects of the Sole One. Some have called the manifestation of God's determination the same as the hidden name, and others believe that these names are in the field of unity; of course, they are the inner aspect of this field. Regarding the appearance of these names, some believe that they do not appear at all, and some believe that they appear, but their appearance is also hidden. Another group believes in their detailed appearance. The people of mysticism consider the basis of conduct to be "belonging", "fulfillment", and "resemblance" to the divine names. If we consider the knowledge and access to the hidden names as possible, in the same proportion, the successful mystic will be complete and more complete. According to our opinion, the hidden names are descending and emerging from the interior of essence to the lower levels and can only be seen with the right eye. This research has been done using the descriptive-analytical method according to the narrations of Ahl al-Bayt (AS) and intellectual and mystical analyses.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Interior of Essence
  • Hidden Name
  • Divine Names
  • Inner Name
  • Ahl al-Bayt (AS)
  • Conduct
قرآن کریم.
ابن بابویه، محمد بن علی (بی‌تا). عیون اخبار الرضا (ع)، تهران: جهان.
ابن طاووس، علی بن موسی (1406). فلاح السائل، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
ابن عربی، محیی الدین (بی‌تا). الفتوحات المکیة، بیروت: مؤسسه آل البیت (ع) لإحیاء التراث.
ابن مشهدی، محمد بن جعفر (1419). المزار الکبیر، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
احمد مختار، عبد الحمید عمر (1429). معجم اللغة العربیة المعاصرة، قاهره: عالم الکتب، الطبعة الاولی.
جورتانی اصفهانی، عباس‌علی (1312). فوائد الصلوات و عوائد التحیات، ترجمه: حسن‌علی نجفی رهنانی اصفهانی، بی‌جا: چاپ سنگی.
جیلانی، عبد الکریم (1316). الانسان الکامل فی معرفة الاواخر والاوائل، مصر: المطبعة الازهریة، ج1.
حسن‌زاده آملی، حسن (1392). هزار و یک نکته، تهران: رجا، چاپ نهم.
حویزی عروسی، عبد علی بن جمعة (1383). تفسیر نور الثقلین، قم: مطبعة العلمیة.
خمینی، روح‌الله (1359). شرح دعای سحر، تهران: نهضت زنان مسلمان.
خمینی، روح‌الله (1360 الف). سرّ الصلوة، تهران: پیام آزادی.
خمینی، روح‌الله (1360 ب). مصباح الهدایة، تهران: پیام آزادی.
خمینی، روح‌الله (1368 الف). چهل حدیث، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجا.
خمینی، روح‌الله (1368 ب). وصیت‌نامه سیاسی‌الاهی، تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
خمینی، روح‌الله (1386). تفسیر قرآن مجید برگرفته از آثار امام خمینی، تحقیق: سید محمدعلی ایازی، تهران: عروج.
خمینی، روح‌الله (1391). پرواز در ملکوت، تهران: فیض کاشانی، چاپ دوازدهم.
خمینی، روح‌الله (1406). تعلیقات علی شرح فصوص و مصباح الانس، قم: مؤسسه پاسدار اسلام.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1404). مفردات الفاظ القرآن الکریم، تحقیق: صفوان عدنان، دمشق: دار القلم، الطبعة الثانیة.
صفی‌پوری، عبدالرحیم بن عبدالکریم (1393). منتهی الارب، تهران: دانشگاه تهران، چاپ اول.  
طبرسی،  فضل بن حسن (1417). اعلام الوری باعلام الهدی، قم: مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث
الغزالی، ابو حامد محمد (1407). المقصد الاسنی، تحقیق: بسام الوهاب الجابی، قبرص: الجفان والجابی، الطبعة الاولی.
فرغانی، سعید الدین سعید (1379). مشارق الدراری: شرح تائیه ابن فارض، مقدمه و تعلیق: سید جلال‌الدین آشتیانی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
فرغانی، سعید الدین سعید (1428). منتهی المدارک، بیروت: دار الکتب العلمیة.
فناری، محمد بن حمزه (1374). مصباح الأنس، تصحیح: محمد خواجوی، تهران: مولا.
قونوی، محمد ابن اسحاق (1362). رسالة النصوص، تحقیق: سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
قونوی، محمد ابن اسحاق (1375). النفحات الالهیة، تحقیق: محمد خواجوی، تهران: مولا.
قونوی، محمد بن اسحاق (1381). اعجاز البیان فی تفسیر ام القرآن، قم: بوستان کتاب.
القیصری، داود بن محمود (1375). مقدمه قیصری بر شرح فصوص، تصحیح: سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: علمی و فرهنگی.
کلینی، محمد بن یعقوب (1401). اصول کافی، بیروت: دار التعارف، ج1.
مجلسی، محمد باقر (1374). بحار الانوار، بیروت: طبع جدید.
ناجی اصفهانی، حامد (1391). «نقد و بررسی حکمی آموزه بداء در آراء دانشوران شیعی»، در: پژوهش‌های معرفت‌شناختی، ش1، ص15-39.
نوروزی، اصغر (1391). «بررسی تطبیقی تعین اول در عرفان اسلامی و اسم مستأثر در متون شریعت»، در: آیین حکمت، س4، ش14، ص171-194.
یزدان‌پناه، یدالله (1388). مبانی و اصول عرفان نظری، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
یزدان‌پناه، یدالله (1395). فروغ معرفت در اسرار خلافت و ولایت، تحقیق و نگارش: سعید هلالیان، تهران: عروج.