رابطه خلیفة‌الله (انسان کامل) و ملائکه از منظر قرآن و عرفان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 استادیار گروه عرفان، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران

3 استادیار گروه تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

نسبت انسان کامل، یا به تعبیر روایات «خلیفة‌الله»، با فرشتگان از جمله معارفی است که در حوزه علوم دینی و عرفانی بسیار مهم و اساسی است. عرفان، که عصاره‌اش نظام وحدت وجود است، هستی را دارای مراتبی می‌داند که هر کدام ویژگی‌های خاص و مستقلی دارند. مثلاً محل حضور فرشتگان که از ماده مجرد بوده‌اند اقرب به مقام وحدت است، حال آنکه انسان در عالم ماده مستقر است. از طرفی انسان کامل مظهر اسم اعظم خدا است و موجودات دیگر مظاهر دیگر اسمای کلّی و جزئی او هستند و چون اسم اعظم بر همه اسماء محیط است و در تمام آنها سریان و جریان دارد، بنابراین خلیفة‌الله نه‌تنها بر همه موجودات، از جمله ملائکه، احاطه دارد و در جمیع آنها ساری و جاری است، بلکه ملائکه خادمان او و به مثابه عضوی از اعضا یا شأنی از شئون او هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Relationship between Vicegerent of God (Perfect Human) and Angels from the Perspective of the Quran and Mysticism

نویسندگان [English]

  • Fereshteh Ghanbari sefat moghadam 1
  • ali fazliamoli 2
  • RAHMAN BOLHASANI 3
1 PhD Student in Sufism and Islamic Mysticism, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Department of Mysticism, Research Institute of Islamic Culture and Thought, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Department of Sufism and Islamic Mysticism, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

The relationship between the perfect human, the vicegerent of God in the literature of narrations, with angels is one of the significant and fundamental teachings in religious and mystical sciences. Mysticism, whose essence is the unity system of existence, considers existence to have levels, each of which has specific and independent characteristics. For example, the place of the presence of angels who are separated from matter is close to the place of unity, while man is settled in the world of matter. On the other hand, the perfect human is the manifestation of the Great Name of God, and other creatures are the other manifestations of His general and partial names. Since the Great Name surrounds all the names and flows through all of them, the vicegerent of God not only surrounds all beings, including the angels, and flows through all of them, but the angels are his servants and as one of his organs or honors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Vicegerent of God
  • Perfect Human
  • Angels
  • Saints
  • Mysticism

مراجع

قرآن مجید.
ابن بابویه قمی، محمد بن علی (1403). معانی الاخبار، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیه قم.
ابن بابویه قمی، محمد بن علی (1406). ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، قم: دار الرضی.
ابن عربی، محیی الدین (1361). رسائل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابن عربی، محیی الدین (1370). فصوص الحکم، تعلیق: ابوالعلاء عفیفی، تهران: الزهراء.
ابن عربی، محیی الدین (1387). الفتوحات المکیة، ترجمه: محمد خواجوی، تهران: مولا، چاپ اول.
ابن عربی، محیی الدین (1946). فصوص الحکم، قاهره: دار الحیاة العربیة.
ابن عربی، محیی الدین (بی‌تا). الفتوحات المکیة، بیروت: دار الصادر، ج3.
جامی، عبد الرحمان (1370). نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، تصحیح: ویلیام چیتیک، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
جوادی آملی، عبدالله (1372). انسان در اسلام، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجا.
جوادی آملی، عبدالله (1382). ادب فنای مقربان، قم: اسراء، چاپ سوم.
الجیلی، عبد الکریم (1418). انسان کامل، تصحیح و تعلیق: ابو عبد الرحمان صلاح بن محمد بن عویصه، بیروت: دار الکتب العلمیة.
حسن‌زاده آملی، حسن (1364). هزار و یک نکته، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجا.
حسن‌زاده آملی، حسن (1381). هزار و یک کلمه، قم: بوستان کتاب.
حسن‌زاده آملی، حسن (1383). انسان کامل از دیدگاه نهج‌البلاغه، قم: قیام.
حسن‌زاده آملی، حسن (1385). شرح فص حکمة فیکلمة فاطمیة، قم: طوبا.
حسینی زبیدی، محمد مرتضی (بی‌تا). تاج العروس من جواهر القاموس، تصحیح: علی هلالی، علی سیری، بیروت: دار الفکر، ج12.
خوارزمی، تاج الدین حسین (1379). شرح فصوص الحکم، تصحیح: حسن حسن‌زاده آملی، قم: بوستان کتاب.
شریف الرضی، محمد بن حسین (1375). نهج البلاغه ترجمه: سید جعفر شهیدی، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ نهم.
طباطبائی، سید محمد حسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
فناری، حمزه (1384). مصباح الانس، تصحیح: محمد خواجوی، تهران: مولا، چاپ دوم.
قجاوند، مهدی؛ طاهری، سید صدرالدین (1393). «جسم‌انگاری متکلمان درباره نفس از قرن سوم تا قرن هفتم هجری»، در: انسان‌پژوهی دینی، دوره 11، ش31، ص125-146.
قونوی، صدرالدین (1372). شرح الحدیث، قم: بیدار.
قونوی، صدرالدین (1375). النفحات الالهیة، تصحیح و تعلیق: محمد خواجوی، تهران: مولا.
قیصری رومی، محمد داوود (1375). شرح فصوص الحکم، تهران: علمی و فرهنگی.
قیصری، داود بن محمود (1394). مقدمه شرح قیصری بر فصوص الحکم، ترجمه: سید حسین سیدموسوی، تهران: کیمیای ظهور، چاپ دوم.
کراجکی، محمد بن علی (بی‌تا). گنجینه معارف شیعه، ترجمه و تصحیح: محمدباقر کمره‌ای، تهران: چاپ‌خانه فردوسی.
کربلایی، مرتضی (1387). «سلسله مراتب هستی در مکتب ابن‌عربی بر اساس دیدگاه صدرالدین قونوی»، در: هفت‌آسمان، س10، ش40، ص119-142.
کلینی، محمد بن یعقوب (1369). أصول الکافی، ترجمه: مصطفوی، تهران: کتاب‌فروشی علمیه اسلامیه، چاپ اول.
کلینی، محمد بن یعقوب (1375). اصول کافی، ترجمه: محمدباقر کمره‌ای، قم: اسوه، چاپ سوم.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
مازندرانی، مولی محمد صالح (بی‌تا). شرح اصول کافی، تعلیق: میرزا ابوالحسن شعرانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الاولی.
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (بی‌تا). بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء، ج13.
مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى (1403). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
محمود غراب، محمود. (۱۴۱4). الانسان‌ الکامل من کلام الشیخ الاکبر، دمشق: بی‌نا.
موسوی حرمی، فاطمه سادات؛ و دیگران (1391). «گزارش رساله‌ها: بررسی جایگاه قرآن و روایات در نظریه انسان کامل»، در: کتاب ماه دین، ش175، ص71-80.
یزدان‌پناه، یدالله (1388). مبانی و اصول عرفان نظری، نگارش: سید عطا انزلی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار