خالدین در جهنم از دیدگاه اشاعره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مذاهب کلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 دانشیار گروه مذاهب کلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

10.22034/jid.2024.160219.1716

چکیده

از جمله مباحث اساسی دین اسلام و متکلمان اسلامی، خلود در جهنم است. اعتقاد به این امر در زمره عقاید اخروی مسلمانان است و قرآن بر جاودانه‌بودن عذاب کفار دلالت تام و صریح دارد. خلود به معنای باقی‌ماندن در حالتی است؛ همچنین می‌توان واژه خلود را به معنای بقای همیشگی چه در بهشت یا جهنم دانست. این پژوهش با روش کتابخانه‌ای و تحلیلی به دنبال بررسی خالدین در جهنم از دیدگاه اشاعره است؛ بنابراین ابتدا ضمن توجه به آیات الهی در جایگاه منبع مشترک مسلمانان، دیدگاه بزرگان و متکلمان اشاعره را در این‌باره بیان می‌دارد؛ سپس این نتیجه می‌رسد که از دید ایشان کافران مستحق خلود و استمرار ابدی در جهنم هستند و مؤمن گنهکار نیز بعد از گذراندن یک دوره عذاب با شفاعت پیامبر نجات می‌یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Eternal Dwellers of the Hell according to Ashʿarites

نویسندگان [English]

  • zahra ebne Ali 1
  • mehdi farmanian 2
1 PhD student, Theological Schools, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 Associate professor, Department of Theological Schools, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

A pivotal issue in Islam and Islamic theology revolves around the concept of eternal punishment in Hell. This belief constitutes a cornerstone of Muslim eschatology concerning the afterlife. The Quran unequivocally states that the punishment of disbelievers in Hell is eternal. The term “khulūd” denotes perpetual existence in a particular state, which can be interpreted as an everlasting abode either in Heaven or Hell. Employing a comprehensive library and analytic methodology, this research endeavors to explore the individuals identified by Ashʿarite theologians as destined for eternal damnation in Hell. Beginning with an examination of Quranic verses, recognized as a shared source among all Muslims, we subsequently delve into the perspectives of notable Ashʿarite figures and theologians regarding this matter. Ultimately, our analysis indicates that according to Ashʿarite doctrine, disbelievers are condemned to eternal residence in Hell. Conversely, sinful believers may endure a period of punishment in Hell before ultimately attaining salvation through the intercession of the Prophet.

کلیدواژه‌ها [English]

  • eternal dwelling of inhabitants of Hell
  • khulūd
  • theologians
  • Ashʿarite
ابن‌أبی‌حاتم، عبدالرحمان(‌1419 ق)؛ تفسیر القرآن العظیم لابن أبی‌حاتم؛ المحقق: أسعد محمد الطیب؛ ریاض: مکتبة نزار مصطفى الباز.
ابن‌قیم، محمد بن ابی‌بکر (1418 ق)؛ مختصر الصواعق المرسله علی الجهمیه المعطله؛ شرح و تعلیقه: رضوان جامع رضوان؛ بیروت: دار الفکر.
ابن‌قیم، محمد بن ابی‌بکر [بی‌تا]؛ حادی الارواح الی بلاد الفراح؛ تحقیق: زائد بن احمد نشیری و مؤسسه سلیمان بن عبدالعزیز الراجحی الخیریه؛ [بی‌جا]: دار العلم الفوائد.
اشعری، علی‌ بن اسماعیل (1420 ق)؛ الابانة عن اصول الدیانة؛ تصحیح: بشیر محمد عیون؛ دمشق: [بی‌نا].
اشعری، علی ‌بن اسماعیل (۱۹۸۰ م)؛ مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین؛ تصحیح: هلموت ریتر؛ ویسبادن: [بی‌نا].
اقبال لاهوری، محمد (1402 ق)؛ احیای فکر دینی در اسلام؛ ترجمه: احمد آرام؛ تهران: پایا.
الأندلسی، أبی‌حیان (1422 ق)؛ تفسیر البحر المحیط؛ بیروت: دار الکتب العلمیة.
ایجی، عبدالرحمن (1370 ش)؛ شرح مواقف؛ ج اول، قم: نشر شریف الرضی.
آلوسی بغدادی، سیدمحمود (1415ق)؛ روح المعانی؛ بیروت: دار الکتب العلمیه.
باقلانی، محمد (1957 م)؛ التمهید؛ به کوشش: مکارتی؛ بیروت: [بی‌نا].
بخاری، محمد بن اسماعیل (1981 م)؛ صحیح البخاری؛ تصحیح: محمد ذهنی ‌افندی؛ استانبول: [بی‌‌نا].
برنجکار، رضا (1378 ش)؛ آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی؛ قم: ادیان و مذاهب.
بغدادی، عبدالقاهر بن طاهر [بی‌تا]؛ الفرق بین الفرق؛ تصحیح: محمد محیی‌الدین عبدالحمید؛ قاهره: [بی‌نا].
تففتازانی، مسعود بن عمر (1412 ق)؛ شرح المقاصد؛ محقق: عبدالرحمن عمیره؛ قم: شریف الرضی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد [بی‌تا]؛ المفردات فی غریب القرآن؛ ترجمه: محمد سید گیلانی؛ بیروت: [بی‌نا[.
رشید رضا، محمد (1952 م)؛ تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار؛ [تقریرات درس] شیخ محمد عبده؛ ج ۸، قاهره: [بی‌نا].
زمخشری، محمود بن عمر بن‌ محمد (1389 ش)؛ تفسیر کشاف؛ تهران: ققنوس.
سیدقطب، إبراهیم حسین (1412 ق)؛ فی ظلال القرآن؛ ج 17، بیروت: دار الشروق.
شلتوت، شیخ محمود [بی‌تا]؛ الاسلام عقیدة و شریعة؛ قاهره: دار القلم.
شهرستانی، محمد بن عبدالکریم (1415 ق)؛ الملل و النحل؛ بیروت: دار المعرفه.
عبدالباقی، محمد فؤاد (1407 ق)؛ المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم؛ بیروت: دار الفکر.
عبده، محمد (1990 م)؛ المنار تفسیر القرآن الحکیم (تفسیر المنار)؛ قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
عزّة دروزه، محمد (1405 ق)؛ تفسیر الحدیث؛ بیروت: دار الکتب العربیه.
غزالی، محمد [بی‌تا]؛ الاقتصاد فی الاعتقادات؛ با مقدمه دکتر عادل عوّا؛ بیروت: دار الامانة.
قرشی، علی‌اکبر [بی‌تا]؛ قاموس قرآن؛ تهران: دار الکتب الاسلامیه.
قیصری، داوود بن محمود (1375 ش)؛ شرح فصوص الحکم؛ تحقیق: جلال‌الدین آشتیانی؛ تهران: [بی‌نا].