چگونگی تعلق قدرت الهی به شرور از منظر کلام اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری کلام اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

10.22034/jid.2024.292075.2230

چکیده

امروزه یکی از شبهات مهم در باب وجود خدا و همچنین صفات خدا، شبهه شرور است که نه تنها خداناباوران بلکه خداباوران را نیز دچار چالش کرده است. در واکاوی شرور عالم روشن می شود که شر در عالم ماده موجب نقص به ساحت ربوبی نمی شود و ادراک شر توسط انسان اسباب متعددی دارد. لذا از آنجا که شر وجودی است، خیر است و این نقیصه تنها با نگرش انسان به شر اصلاح می شود. به طوریکه شرور گاهی به واسطه تزاحمات عالم ماده و گاه به سبب سوء اختیار انسان و گاهی نیز در واقع امر، شری وجود ندارد و تنها در نگاه انسان مطلوبیت لازم را ندارد. چرا که در برقراری تعادل کلی عالم و نظام احسن، همه امور مطابق میل و خواسته انسان نیست. بلکه ضرورت علی و معلولی تعیین کننده حوادث عالم است که انسان نیز سهمی به مقتضای اختیار خود در این روند تکاملی دارد. بنابراین هر چند شرور مطلوب انسان نیستند اما نظام علی معلولی جهان، حکایت از قدرت و فاعلیت دائمی خداوند و تاثیر اختیار انسان به عنوان موجودی طبیعی، در این نظام طبیعی دارد. به طوریکه نمی توان آثار موجودات عالم را از نظام علیت حذف کرد. بنابراین در درجه اول، با اصلاح عملکرد فردی، می توان از شر جلوگیری کرد. علاوه بر اینکه شر مقتضای عالم ماده و قدرت الهی در نظام علی معلولی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Mechanism of Divine Power's Relation to Evil from the Perspective of Islamic Theology

نویسندگان [English]

  • Taebe Khosravi 1
  • ali Allahbedashti 2
1 PhD student, Islamic Theology, University of Qom, Qom, Iran
2 Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

One significant skepticism surrounding God’s existence and attributes arises from the presence of evils, a challenge not only faced by atheists but also by theists. Upon analysis, it becomes apparent that evils in the material world do not reflect any flaws in the divine essence. In fact, there are several reasons behind the human perception of evils. Thus, since evils existentially manifest, they possess inherent goodness, with any perceived flaw being merely a product of human perspective. Evils are perceived in various ways—stemming from conflicts within the material world, as a result of human choices, or due to certain outcomes not aligning with human desires. It is essential to recognize that the overall balance of the universe is not dictated solely by human will and desires; instead, causal necessity governs the events of the world. Humans, through their choices, contribute to this evolutionary course. While evils may not be desirable from a human standpoint, the causal system of the world indicates the permanent agency and power of God, alongside the influence of human free will as a natural entity within this system. Creatures' effects cannot be eliminated from this causal system; thus, evils can be addressed by rectifying one’s individual practices. Moreover, evils are inherent to the material world and are part of divine power within the causal system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • evils
  • divine power
  • Islam theology
  • cause and effect
قرآن کریم
ابن بابویه، محمد بن علی (1414 ق)؛ الاعتقادات الامامیه؛ چ دوم، قم: کنگره شیخ مفید.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1375 ش)؛ اشارات و تنبیهات؛ قم: البلاغه.
___________ (1397 ش)؛ نجات؛ تهران: دانشگاه تهران.
___________ (1404 ش)؛ شفا؛ قم: مکتبه آیت‌الله مرعشی.
___________ (1953 ش)؛ رسائل ابن‌سینا؛ استانبول: دانشکده ادبیات.
___________ (1363 ش)؛ مبدأ و معاد؛ قم: مؤسسه مطالعات اسلامی.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414 ق)؛ لسان العرب؛ چ سوم، بیروت: دار صادر.
بحرانی، ابن‌میثم (1391 ش)؛ قواعد المرام فی علم الکلام؛ چ اول، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی.
حلّی، حسن بن یوسف (1407 ق)؛ کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد؛ قم: مؤسسه نشر اسلامی.
___________ (1982 م)؛ نهج الحق و کشف الصدق؛ چ اول، بیروت: دار الکتب اللبنانی.
راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد (1412 ق)؛ مفردات فی غریب القرآن؛ چ اول؛ بیروت: دار القلم.
سبحانی، جعفر (1397 ش)؛ مدخل مسائل جدید در علم کلام؛ چ اول، قم: مؤسسه امام صادق (ع).
___________ (1412 ق)؛ الالهیات علی هدی الکتاب و السنه و العقل؛ چ سوم، قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه.
شریف مرتضی، علم‌الهدی (1421 ق)؛ رسائل الشریف المرتضی؛ قم: مکتبة آیت‌الله مرعشی نجفی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1363 ش)؛ المیزان؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی.
___________ (1386 ش)؛ نهایة الحکمه؛ قم: مؤسسه امام خمینی (ره).
___________ (1419 ق)؛تعلیقات اسفار اربعه؛ [بی‌جا]: [بی‌نا].
طوسی، نصیرالدین (1375 ش)؛ شرح اشارات و تنبیهات؛ قم: نشر البلاغه.
قدردان قراملکی، محمدحسن (1386 ش)؛ پاسخ به شبهات کلامی؛ چ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
کلینی، محمد بن یعقوب (1385 ش)؛ اصول کافی؛ قم: مؤسسه قائم آل محمد (ص).
مجلسی، محمدباقر (1403 ق)؛ بحار الأنوار؛ چ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مطهری، مرتضی (1371 ش)؛ مجموعه آثار (عدل الهی)؛ چ دهم، تهران: صدرا.
___________ (1380 ش)؛ مجموعه آثار(توحید)؛ چ دوازدهم، تهران: صدرا.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1375 ش)؛ مجموعه رسائل فلسفی؛ تهران: حکمت.
___________ (1981 م)؛ اسفار الاربعه؛ ج 1، بیروت: دار احیاء التراث.
___________ (1981 م)؛ اسفار الاربعه؛ ج 6، بیروت: دار احیاء التراث.
___________ (1981 م)؛ اسفار الاربعه؛ ج 7، بیروت: دار احیاء التراث.
___________ [بی‌تا]؛ شواهد الربوبیه؛ تصحیح: سیدجلال آشتیانی؛ تهران: مرکز نشر دانشگاهی.