نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه مذاهب اسلامی
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسنده [English]
Inductive research logic is the foundation of many methods of content analysis and a common method in scientific research. In this method, the researcher purposefully selects certain concepts and then organizes them in specific terms. Then, he comes to a conclusion with reference to data and findings, and provides a sort of description. In the present paper, I draw on the logic of induction to analyze the book, al-khilāf,in statistical terms and in terms of its documentations, as well as al-Shaykh al-Ṭūsī’s ijtihad literature or discourse via finding the frequency of words such as consensus, hadiths, the Quran, jargons of jurisprudence (fiqh) and principles of jurisprudence (uṣūl al-fiqh), as well as his methods of argumentation with opposing views, his drawing on the views of Sunni jurists and inferential sources of Shiite jurisprudence by way of comparative jurisprudence. One research priority resulting from an induction of al-Shaykh al-Ṭūsī’s principles of ijtihad is that, because of political and religious circumstances of his time and the necessity of unity among Shiite jurists, he invented a new definition of consensus (ijmā’) as discovering the view of the Infallible (Ma’ṣūmīn) leaders of Islam, and cited it more than any other principle. Although he rejects analogy (qīyās) as a source of inferring jurisprudential rulings for Shiism, he made appeals to it in order to account for certain Shiite jurisprudential rulings and make them acceptable to Sunni jurists. Moreover, he relied on rationalism to try to develop comparative jurisprudence given his assessment of the conditions of his time and his mastery of Shāfi’ī jurisprudential sources as well as to other Islamic denominations to some extent.
کلیدواژه‌ها [English]
عنوان مقاله [العربیة]
منهجیة استقرائیة للأدبیات الاجتهادیة لـ «الخلاف»
چکیده [العربیة]یشکل منطق البحث الاستقرائی أساساً لکثیر من أسالیب تحلیل المحتوى، واحدى الطرائق المتداولة فی فی البحوث العلمیة. فی هذه الطریقة اختار الباحث مفاهیم معینة على نحو هادف، ونظمها فی قالب عناوین معینة، ثم توصل من خلال الرجوع الى البیانات والمُعطیات الى استخلاص وطرح نوعاً من التوصیف. حاول هذا البحث فی ضوء معطیات منطق الاستقراء، تسلیط الضوء على الأدبیات الاجتهادیة أو اسلوب الخطاب العلمی للشیخ الطوسی عن طریق تواتر کلمات الاجماع، والروایات، والقرآن، والاصطلاحات الفقهیة والاصولیة، وکذلک الأسالیب الاستدلالیة للشیخ مع الرأی المخالف، وطریقة استخدام الشیخ للأقوال الفقهیة لأهل السُنّة والمصادر الاستنباطیة للفقه الشیعی باسلوب الفقه المقارن، لیجری عملیة تحلیل لکتاب الخلاف بمنهجیة توثیقة واحصائیة. من الأولویات البحثیة المستحصلة من استقراء الاصول الاجتهادیة للشیخ الطوسی هو أن الشیخ وبسبب الظروف السیاسیة والمذهبیة التی کانت سائدة فی زمان حیاته، وضرورة ایجاد وحدة بین فقهاء الشیعة، أبدع للاجماع تعریفاً جدیداً یفید معنى الکاشفیة عن رأی المعصوم، واستند الیه أکثر من الاستناد الى أی أصل آخر. وعلى الرغم من عدم اقراره للقیاس وعدم القبول به کمصدر للاستنباط فی المذهب الشیعی، فقد استند الیه فی بعض الحالات فی سیاق تبیین الأحکام الفقهیة الشیعیة وقبوله من قِبَل فقهاء أهل السُنّة؛ کما انه عمل بدرایة ومعرفة بظروف الزمان الذی کان یعیشه المجتمع یومذاک، وباطلاع على المصادر الفقهیة للمذهب الشافعی، والمذاهب الاسلامیة الاخرى الى حدّ ما، عمل على توسیع وتنمیة الفقه المقارن عن طریق التعویل على الاتجاه العقلی.
کلیدواژه‌ها [العربیة]
)