صلح با کفار غیرکتابی از دیدگاه فقهای مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق و فقه مقارن، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 استادیار گروه دائرة‌المعارف‌های علوم قرآنی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران

3 استادیار گروه حقوق و فقه مقارن، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

آرامش و صلح میان انسان‌ها یکی از آموزه‌های آرمانی اسلام است که تعالیم دینی بر آن تأکید کرده است، ولی با توجه به اوضاع و احوال حاکم میان مسلمانان و کفار غیر اهل کتاب، درباره انعقاد پیمان صلح میان آنها بین فقهای مذاهب اسلامی دو دیدگاه حداکثری و اعتدالی به چشم می‌خورد. علمای متقدم جهاد با کفار غیرکتابی را تا زمان اسلام‌آوردن آنها یا کشته‌شدنشان واجب می‌دانند و انعقاد پیمان ترک نزاع با آنها را جز در حالت ضرورت جایز نمی‌دانند. اما عده‌ای از متأخران قتال را فقط با کافران اهل فتنه و تعدی، و ناقضان پیمان جایز می‌شمرند و معتقدند صلح یا باقی‌ماندن بر پیمانِ سازش با کافرانِ غیرفتنه‌گر و ناقض پیمان که خواهان صلح و زندگی مسالمت‌آمیز با مسلمانان‌اند جایز است. دیدگاه اخیر با مجموع تعالیم اسلامی تطابق بیشتری دارد. از این‌رو در این پژوهش ضمن مطرح‌کردن دلایل دیدگاه نخست و نقدشان، دیدگاه اخیر با استناد به دلایل متعددی از قرآن، روایات و سیره به اثبات رسیده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Peace with Infidels Who Are not People of the Book from the Viewpoint of the Jurists of Islamic Denominations

نویسندگان [English]

  • Mohammad Seyfi Isfahani 1
  • Seyyed Jafar Sadeghi Fadaki 2
  • Mahdi Noruzi 3
1 PhD Student in Comparative Law and Jurisprudence, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Department of Quranic Sciences Encyclopedias, Research Institute of Islamic Sciences and Culture, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Department of Comparative Law and Jurisprudence, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

 
Peace and tranquility among humans are two of the ideal teachings of Islam which are emphasized in religious doctrines. Still, considering the current situation between Muslims and infidels who are not people of the book, as for a peace treaty between them, there are two maximal and moderate views among the jurists of Islamic schools of thought. The early scholars consider jihad with infidels who are not people of the book to be obligatory until they convert to Islam or are killed. They do not allow the conclusion of a cease-fire agreement with them except in case of necessity. But some of the later scholars consider it permissible to fight only with infidels who are sedition seekers, aggressors, and treaty breakers and believe that it is permissible to make peace or remain on a compromise agreement with non-seditious infidels and non-treaty violators who want peace and a peaceful life with Muslims. The latter view is more consistent with the totality of Islamic teachings. Therefore, in this research, while presenting the reasons for the former view and its criticisms, the latter view has been proven by citing several reasons from the Quran, hadiths, and traditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Peace
  • Infidel
  • People of the Book
  • People of Dhimma
  • Muslim

مراجع

قرآن کریم (1373). ترجمه: ناصر مکارم شیرازی، قم: دار القرآن الکریم.
آقابخشی، علی (1374). فرهنگ علوم سیاسی، تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
آلوسی، محمود (1417). روح المعانی، تحقیق: محمد حسین شمس الدین، بیروت: دار الفکر.
ابن حزم اندلسی، ابو محمد (بی‌تا). المحلی بالآثار، بیروت: دار الفکر.
ابن حنبل، احمد (1416). المسند، بیروت: دار الصادر.
ابن فارس، احمد (1404). معجم مقاییس اللغة، تحقیق: عبد السلام محمد هارون، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ابن قدامه، عبد الله (بی‌تا). المغنی، بیروت: دار الکتاب العربی.
ابن کثیر، اسماعیل (1412). تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: یوسف عبد الرحمن المرعشلی، بیروت: دار المعرفة.
ابو حبیب، سعدی (1408). القاموس الفقهی، دمشق: دار الفکر، الطبعة الثانیة.
ابو زهره، محمد (1384). العلاقات الدولیة فی الاسلام، قاهره: الدار القومیة.
احمدی میانجی، علی (1998). مکاتیب الرسول، قم: دار الحدیث، الطبعة الاولی.
اردبیلی، احمد بن محمد (بی‌تا). زبدة البیان فی احکام القرآن، تحقیق: محمدباقر بهبودی، تهران: المکتبة المرتضویة.
بحرانی، یوسف (بی‌تا). الحدائق الناضرة، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
بخاری، محمد بن اسماعیل (1401). صحیح بخاری، بی‌جا: دار الفکر.
جصاص، احمد بن علی (1415). احکام القرآن، تحقیق: عبد السلام محمد علی شاهین، بیروت: دار الکتب العربی، الطبعة الاولی.
حر عاملی، محمد بن حسن (1414). وسائل الشیعة، قم: موسسة آل البیت لاحیاء التراث، چاپ دوم.
حلی، جعفر بن حسن (1409). شرائع الاسلام، تحقیق: سید صادق شیرازی، تهران: استقلال، چاپ دوم.
خملیشی، عبد الهادی (1429). السلم فی القرآن والسنة، بیروت: دار ابن حزم، الطبعة الاولی.
خویی، ابوالقاسم (1395). البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار الزهرا، الطبعة الرابعة.
خویی، ابوالقاسم (1416). صراة النجاة، بی‌جا: دفتر نشر برگزیده، چاپ اول.
دسوقی، شمس الدین (بی‌تا). حاشیة الدسوقی، قم: دار الفکر.
 
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1427). مفردات الفاظ القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داوودی، قم: طلیعة النور، چاپ دوم.
روحانی، سید محمد (1413). فقه الصادق (ع)، قم: مؤسسه دارالکتاب، چاپ سوم.
زبیدی، محمد مرتضی (1414). تاج العروس، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار الفکر.
زحیلی، وهبة (1381). آثار الحرب فی الفقه الاسلامی، بیروت: دار الفکر، الطبعة الثانیة.
زحیلی، وهبة (1418). الفقه الاسلامی و ادلته، دمشق: دار الفکر، الطبعة الرابعة.
زیدان، عبد الکریم (1396). احکام الذمیین والمستأمنین فی دار الاسلام، بغداد: جامعة بغداد، الطبعة الثانیة.
سبحانی، جعفر (بی‌تا). الایمان والکفر فی الکتاب والسنة، قم: مؤسسة الامام الصادق (ع).
سرخسی، شمس الدین (1414). المبسوط، بیروت: دار المعرفة.
سیوری، مقداد بن عبد الله (بی‌تا). کنز العرفان فی فقه القرآن، قم: منشورات المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة.
شافعی، محمد بن ادریس (1410). الام، بیروت: دار المعرفة.
شریف رضی، محمد بن حسین (بی‌تا). نهج‌ البلاغة، تحقیق: صبحی صالح، بیروت: دار الکتاب اللبنانی.
طباطبایی، محمدحسین (بی‌تا). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: منشورات اسماعیلیان.
طبرسی، فضل بن حسن (1415). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: لجنة من العلماء، بیروت: مؤسسة الاعلمی، الطبعة الاولی.
طبری، محمد بن جریر (1403). تاریخ الطبری، تحقیق: لجنة من العلماء، بیروت: مؤسسة الاعلمی، الطبعة الرابعة.   
طنطاوی، سید محمد (1412). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره: دار المعارف.
طوسی، محمد بن حسن (1387). المبسوط فی فقه الامامیة، تحقیق: محمدتقی کشفی، تهران: المکتبة المرتضویة.
عاملی جبعی (شهید ثانی)، علی بن احمد (1387). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، نجف: منشورات نجف.
عبد المنعم، محمود عبد الرحمن (بی‌تا). معجم المصطلحات والالفاظ الفقهیة، قاهره: دار الفضیلة.
فتح الله، احمد (1415). معجم الفاظ الفقه الجعفری، بی‌جا: بی‌نا، الطبعة الاولی.
فخر رازی، محمد بن عمر (1413). التفسیر الکبیر، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
قرطبی، محمد بن احمد (1405). الجامع لاحکام القرآن، تحقیق: ابو اسحاق ابراهیم اطفیش، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
قمی، علی بن محمد (بی‌تا). جامع الخلاف والوفاق، تحقیق: حسین حسینی بیرجندی، قم: زمینه‌سازان ظهور، چاپ اول.
کلینی، محمد بن یعقوب (1367). الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم.
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء، الطبعة الثانیة.
مصطفوی، حسن (1417). التحقیق فی کلمات القرآن، تهران: مؤسسة الطباعة والنشر وزارة الثقافة والارشاد الاسلامی، چاپ اول.
مطهری، مرتضی (1422). مجموعه آثار، تهران: صدرا، چاپ اول.
معرفت، محمدهادی (1429). التفسیر الاثری الجامع، قم: مؤسسة التمهید، چاپ اول.
مکارم شیرازی، ناصر؛ و دیگران (بی‌تا). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ هجدهم.
منتظری، حسین‌علی (1380). نظام الحکم فی الاسلام، بی‌جا: بی‌نا.
منتظری، حسین‌علی (1409). دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، قم: منشورات المرکز العالمی للدراسات الاسلامیة، چاپ دوم.
نووی، محیی الدین (بی‌تا). المجموع شرح المهذب، بی‌جا: دار الفکر.
واقدی، محمد بن عمر (1405). المغازی، تحقیق: مارسدن جونس، قم: نشر دانش اسلامی.
یعقوبی، ابن واضح (بی‌تا). تاریخ الیعقوبی، بیروت: دار الصادر.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار